R
Sinoù ha berradurioù
+ ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev) = ster
lem. lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet) G. Gwened
r. da reizhañ GU Gwened-Uhel
adj. anv-gwan T Treger
# disheñvel ouzh ??? pe §§§ da studiañ
-*-
Pajenn 609
ra conj. que (exprimant un souhait) ; + sk. ra vo meulet !(qu’il soit loué)…
rabankiñ vb. : rabaner (marine)
rabardellerezh : radotage (Enez Eusa). + Ribardenn gw. conte facétieux ; bourde (Ernault).
rac’h : pr. tout, tous ; adv. complètement ; sk. rac’h an dud = tout le monde
rac’h adv.: à égalité dans une partie de jeu ( = rampo)
+ rac’hwiz m. = refus, rejet, A. Boché
+ rac’hwiz vb. = refuser, rejeter, A. Boché
radioaktivel ag. da lemel ; > skinoberius ag.: radioactif
radioaktivelezh gw. da lemel ; > skinoberiusted gw, -ter g.: radioactivité
Pajenn 610
radiografiadur ? ; sl skinskeudenn gw. -où = une radiographie
radiografiañ vb.: radiographier ; skinskeudenniñ vb.
+ rag conj. car ; prép. devant, contre. Sk. ragc’hoari, ragdiviz, ragevezh, h.a.
Rag a ya da rak dirak ur gensonenn galet: rakkeltek, raksell, rakprezeg, raktal…
Pajenn 611
rak sl. rag.
rahouenn gw. -où, empan +(distance comprise entre l'extrémité du pouce et celle du petit doigt très écartés, soit de 22 à 24 cm.)
Pajenn 612
rak- > rag er geroù-mañ : ragjed, ragjediñ, raglavar, raglec’h, ragleur, ragleuriad, ragliñvadennel, raglun, ragreder
Pajenn 613
rak > rag er gerioù a grog gan V ha W er bajenn-mañ
raksoñj g.: lemel préjugé (sl. ragvarn) ; r. idée conçue à l’avance
rakstummañ vb. : préformer, former à l’avance ; lemel conditionner
ragveno = avis conçu à l’avance
Pajenn 614
ramagnant, lemel arlequins
ramblet ag., accroupi (= kluchet)
rambreüs ag. qui radote ; + qui extravague (Fav.)
ramgloud g., glouton (= lontek, marlonk)
ramp ag.,+ arqué, écarté, lisse ; lemel lubrique ; + scabreux e plas
rampañ vb.: + ramp war ar gador e oa = à cheval sur la chaise (TK) ; détaler (Fav.)
rampono g. paillase, bouffon (roll er choariva italianek gwechall)
ramps coll. ail sauvage (a-wechoù skrivet rams)
rampus ag., + qui écarte, qui arque ; glissant
ran gw. grenouille (verte de mare) # glesker (grenouille rousse de prés et de haies)
randon, lemel rêverie ; + fébrilité, impétuosité arrogance (Fav.)
randonad, lemel kyrielle (sl. aridennad) ; = fort mouvement (Fav.)
raneal vb. parler de riens (RH), de futilités ; "dire raneou pl., ranerez m. des riens", Emile Ernault. # Fav. = muser (s’amuser de riens), flaner ; Emile Ernault: "ranell adj. amateur de riens, de bagatelles".
ranell ag. + indiscret (fri fuch) + gw. (un) curieux (en mauvaise part)
+ rangloudus ag. vorace
rannelded, -der, curiosité (en mauvaise part)
rannelerezh , curiosité, + indiscrétion
Pajenn 615
ranidiged lst. ranidés (famille de grenouilles arboricoles)
rañjod g. petit baquet, + mangeoir ; sk. rañjod ar moc’h
rankoudus, da lemel, sl. rangloudus ag. vorace
rannañ vb. diviser, partager (faire des parts…) # partager des idées = eskemm, "échanger")
rannbarzh gw. -ioù = division territoriale (lemel région)
r. ranndir gw. région du globe (< tir = terre, pays)
ranngalon gw. chagrin profond, + déchirement, désolation
ranngaloniñ vb. briser le cœur de quelqu’un ; causer une grande peine
ranngalonus ag. + poignant ; navrant
r. ranngredennad, -idi lst. membre d’une secte
+ rannig-stagañ: particule relative (ha, na) ; sk. war an daol eo chomet ar boelladenn ha zo d’ober (particule de renforcement du relatif) ; ar re na reont netra ne faziont ket (particule relative).
+ rannloariad gw. = phase de la lune, A. Boché
rannved gw. partie de monde, gant un [e:] = /e/ hir : [rãnve:t] < bed [be:t], "monde"
rannveuriad gw. phratrie (subdivision de la tribu dans l’Antiquité)
Pajenn 616
rannvor gw. r. lemel division ; partie, étendue de mer
rañvat b. sérancer + (diviser la filasse du lin ou du chanvre)
raosklus ag. roselier (qui produit des roseaux)
raoulin g. linteau (= gourin)
+ rapataser g. -ien : fripier (Fav.)
raskler g. boutoir (outil) sl. boutoir
raspaotr g. fille garçonnière (garçon manqué) ; = pilbaotr gw. (TK)
Pajenn 617
+ ratreañ vb. remettre en bon état, restaurer (TK)
raval = baisse de prix (sl. diskont)
ravalink g. ralingue (cordage)
raz = rad (G.), chaux
razañ vb. = radañ (G.) chauler
razasol g. rossolis (sorte de ratafia de rose), ratafia (liqueur faite d’eau de vie, de sucre et de certains fruits)
razell = radell, radeau
razh-koad g. (GW), écureil = kazh-koad g
Pajenn 618
+ razouer (K), rasoir
real ag. + réel (Fav.)
realdedgw., -der g., réalité
re-bar da = par da… comme, + identique à
rebechvb. reprocher:rebech un drabennak da unanbennak
rec’hing., (une) averse (G) ; arec’hin, (pleuvoir) à verse (G)
red g. myrica + ou gale(arbrisseau résineux des landes et marais) ; avaloùred (Jules Gros)
redadenn g.: course (individuelle) ; + graet ’m eus an dra-se en urredadenn: d’une traite
redele (L), redere (KTG) : vague plus forte que les autres,+ déferlante
redellgw. (<-ell), avant-train de charrue
Pajenn 619
+ reder-mor, bourlingueur (Fav.)
+ refeladenn, -adeg f. = répétition (de musique, théâtre, etc),A. Boché
refors g.: renfort (<galleg) ; sk. reforssoudarded
reforsiñvb.: faire des efforts excessifs
regemervb. abuser (prendre plus que sa part)
+ regenneggw. portée musicale
Pajenn 620
regredus ag. = répugnant ; slheugus, doñjerus
reier = rec’hierliesterroc’h
reiñ /roiñvb., roetagv.
reizhgw. … sexe (sl. rewgw.) ; genre en grammaire (sl. jener g.)
reizhañvb,…+ dresser (un animal)
reizhek ag. régulier + (qui obéit à une règle)
+ reizhiadgw.= système (reizhiad-dilenn, système électoral Imb.)
reizhkelenn ag. orthodoxe, conforme au dogme (en général, valable pour tout système dogmatique) ; # reizhkredenn :religion orthodoxe
reizhkelennad g. … membre d’un système dogmatique en général (pas de l’Eglise orthodoxe en particulier)
Pajenn 621
reizhlec’hiañvb., r. mettre à la bonne place
reizhoù,nécessaire à une activité ;sk. reizhoùkekin ; sl. rikoù (attirail, vade-mecum)
reizhselladur ha reizhsellouriezh da lemel
reizhveizad, -ek, el ; -our, -ouriezh da lemelivez.
+ reizhpoell = bien fondé, logique ; >reizhpoelloniezhgw. = science du raisonnement juste, logique, T.K.
reketiñvb, + requêter
rekin, + grognon (sl. kintus)
rekolez g. -ed, récollet (ordre religieux franciscain réformé)
rekord g -ed, gall. recors (personne qui accompagne un huissier)
lemel rekoun ; > rekogn: recoin (de charpente et du mur) Fav.
rekouriñ vb. + aider
rektorelezh gw. rectorat (fonction)
+ rektordi g. rectorat (local)
relach g. = gwrimenn gw.
relachiñ vb. = gwrimennañ
relijiel ag. = relatif à la religion
relijius ag. = qui met sa religion en acte
relijiuzg. -ed: (un) religieux
Pajenn 622
remora g. (pesk)
remuiañ vb. + (se) remuer. Lemel ôter, enlever.
remz g. = (une certaine) durée
remzi gw.= durée de vie, génération ; en e vleud e vez gant ar re gozh eus e remzi
ren g.: direction, + conduite (d’une entreprise, etc)
renad, renidi da lemel
+ renad g. -où = régime politique
renakañ vb.: + renacler ; tempêter ; blasphémer
r. renegad g. -ed : renégat
r. renegadelezh gw.: reniement
+ reneveziñ vb.: rénover, renouveler
renkad gw. … classe (sociale)
renkañ vb. : ranger, + arranger, réparer (pobl). A. Boché: arranger = arrenkañ.
Pajenn 623
rentañ-kont:+ rendre compte ; sl. daskor-kont = compte-rendu, rendre compte
+ rentamant g. –où = rendement
+ rentus ag = rentable (A. Boché)
+ rentusted gw, -ter g. = rentabilité (A. Boché)
reolenn-diazez = reoliadur g.: statut
reoliata vb.= réguler (SADED)
reolskrid da lemel
reor V. lemel mont : ober eo (au tableau des verbes irréguliers)
rep ag. rigoureux (Fav.) ; > méchant, cruel
r. repozvan g., lieu de repos (où un animal se retire pour se reposer pendant le jour) = repozva
repren vb. réprimander, blâmer, reprendre quelqu’un
resed g. jus de rôti refroidi
reseven (= re + seven): abséquieux ; empressé ; prévenant
resevender g. obséquiosité (marques de trop grande politesse) ; empressement ; prévenance
Pajenn 624
resmiad < rezmiad fazi (z-m eilpennet); sl. remziad gw (p.622) = accès d’un mal ; durée d’une crise.
respet g.: respect ; + carrière, mandat électif (Fav.)
+ respetad, durée du mandat électif, etc (Fav.)
restaolerezh gw. = lieu de restitution
+ restaolidigezh gw. = restitution
reterad g., reteriz : (un) oriental (personne)
reunigell gw.: petit crin (reunig) auquel on attache l’hameçon
reuz g.: + grabuge
Pajenn 625
r. ruzulenn = tertre ; sl. ruzelenn = ruisseau, ruisselet (p. 636)
r. reuzeulenn-draezh > ruzulenn-draezh: banc de sable (G)
reuziad-seniñ = reuziad-soniñ
+ revalc’h ag.= outrecuidant
+ revalc’hter g. = outrecuidance
+ rev (Imb) / rew gw.(K) = sexe ; > rewel (sexuel, génital), rewelezh (sexualité)
r. revier lst. rav = raou (Fav.) (sl. gaou, gevier)
revil g.: 1.révérence ; 2. respect
revilañ vb.: 1. Révérer ; 2. Respecter
revoneizadur g. : inflation + (moulet e vez re a vilhedoù)
+ revor g. = contre-courant marin
revr g/gw = reor (derrière) ; reoriad (grande quantité ; cuite)
r. rezted gw., rezter g. : rectitude ; facilité (sl. aester)
reze g. rêve, rêverie ; + apparence (G)
Pajenn 626
+ rezina vb: cueillir des raisins
+ rezonabl ag. (G) = raisonnable (poellek)
ribakenniñ vb.: + galvauder
+ ribardellat vb.: culbuter
r. riblenn-stred gw.: trottoir (sl. streed = [e:], Catholicon.)
r. ribler-aotoù : aot < /aochoù/
r. riblerezh-aotoù
r. ribot : baratte ; ribotad = contenu d’une baratte ; sl. ribotadenn ha riboterezh
riboul-hent : tunnel
riboulek ag. = (yeux) effarés = daoulagad dispourbelet (écarquillés) ?
Pajenn 627
+ riboul-hent : tunnel
rideoz –ioù = ridoz, ridochoù, g.: rideau -x
r. riferez -ioù gw.: égréneuse (machine)
+ riferez -ed gw. : égréneuses (ouvrière)
rijenn gw. = raie des fesses
rikamanoù pl., ciselures, + fioritures
rimadell –où gw., + comptine, composition rimée (sl. rimostell gw.) ; conte
rimadeller, + auteur de comptines
Pajenn 628
+ rinegañ vb. crypter ; décrypter = dirinegañ (MM)
rinlizherenn gw. rune + (caractère de l’ancien alphabet des langues germaniques)
risklus = dangereux (qui présente un risque) ; riklus = glissant
Pajenn 629
Roazon, hep -h- (Redones > Roazon: D > Z > ø)
+ roazoneg = distagadur ar brezhoneg mod Roazon
rod-dourañ gw.: roue élévatoire (roue à augets)
Pajenn 630
+ rogañ -et vb. = déchirer. Rogañ [o:]
r. rok (arrogan) > rog, an -o- zo hir [o:], > dibenn -g
Pajenn 631
+ rol g. [o:] = rôle (de théâtre, cinéma, etc) ; sk. roll ar roloù (la liste des rôles) ; # roll [o] g. = liste ; catalogue ; rouleau ; rôle (des impôts, d’équipage d’un bateau) laisse (collier de chien) ; garrot (pour serrer).
+ rodlec’h (e plas rollec’h da lemel) -ioù g., ornière
rollet-mat ag. bien découplé + (personne de belle taille, bien bâtie)
roll-lidoù , da lemel. + Cérémonial = liderezh ; célébration = lidadur (< lid, cérémonie ; lid an oferenn) ; goueliañ = célébrer (gouel = fête religieuse).
rollvirviñ : perag ar c’hemmadur b > v ? ster: bouillir à demi (RH) ; bouillir en roulant (Enez Eussa, Fav.)…
r. romanelezh gw. = romanité (# latinelezh, latinité)
Pajenn 632
+ roñs(e)-mor g., roñs(e)ed-mor lst. = hippocampe (liesster implijet dreist-holl)
roñvaled da lemel ; haveneau = avanell gw.
r. rosku > rozuku = souci (fleur) ; = rozinil coll., rozinilenn sg.
r. Rozloc’hen (s > z dirak L) = Rosnoën
r. rozmani (idem) g. romarin
rosterezh gw. -ioù : rôtisserie (local)
rotel g. = roteilh g. = compost
+ roteler -ioù g. =composteur
rouaned, rouanez lst. roues = trefouedach, da lemel
Pajenn 633
+ rousina vb. = végéter (sens figuré, Fav.)
rousin-Indez = benjoin (résine aromatique)
+ roz ag. = rose (couleur)
Pajenn 634
rozansoliz g. : rossilis, réséda
rozell = racloir, raclette (da ledañ krampouezh). Lemel pallette, spatule (spanell pe palikell evit troiñ ar c’hampouezh).
rozellat vb. = ratisser au moyen du racloir. Lemel ramasser avec une palette.
+ rozellad gw.: dose ; ur rozellad toaz
Pajenn 635
rumm: …génération ; sk. a rumm da rumm ; + paire (ur rumm botoù)
rummad-kentelioù = série de leçons (enseignement)
ruskatour (barbarisme) da lemel ; sl. ruskenner
ruspin ag., vermeil (d’un rouge vif et léger)
r. rusted, ruster > ruzted, ruzter, diwar ruz
ruwad g.: parelle sang-dragon (parelle = nom usuel du rumex ou oseille)
ruz ag. rouge. Bezañ ruz war un dra bennak = être dingue de… (Fav.)
Pajenn 636
r. ruzierez g. -ed: lisette ou rynchite (charançon nuisible aux arbres)
+ ruzierez gw.: bandelette rouge sous la coiffe (Fav.)
+ ruz-rêr / ruz-revr = traînard, lambin
(Fin al lizerenn R)
Date de dernière mise à jour : dimanche, 13 août 2023