B
B
Sinoù ha berradurioù
+ ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev) = ster
lem. lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet) G. Gwened
r. da reizhañ GU Gwened-Uhel
adj. anv-gwan T Treger
# disheñvel ouzh ??? pe §§§ da studiañ
-*-
Pajenn 57
+ ba (< e-barzh) ; sk. ba laez /el laez = en haut ; ba 'n ti / e-barzh an ti / en ti = dans la maison,;ba 'r park / e-barzh ar park / er park = dans le champ
+ ? baban = bébé…
+ bababig = puéril
babig: + e vabig = son bébé, son petit garçon
babourzh: + e babourzh = à babord
babourzhad = da lemel kuit ?
babouzenn : + (vêtement)
+ bachatañ = bachoter
+ bachataer -ien = bachoteur
+ bachataerezh = bachotage
bac’h a.: + lizherenn vac’h = minuscule (lizherenn veur = majuscule).
bac’h f., 1: + voir toullbac’h
bac’h f., 2: lakat un hed etre croc hag ar ;.
bac’hañ, + voir toullbac’hañ
bac’hiñ = disklaer pa vez displeget ; gerioù all aesoc’h zo. Lemel ?
bac’hus lemel ?
+ badaouadur = étourdissement
badezour: + Sant Yann Badezour = Saint Jean Baptiste
bae : lemel golfe (= pleg-mor)
bagad: + bande ; ur bagad brini, ur bagad saout
Pajenn 58
bag-dougen = allège (n'ema ket e tu ar galleg ; da ouzhpennañ)
bag-dre-dan = embarcation + à moteur (lemel à vapeur)
bageüs = fazi (da lemel !) ; sl. bageadus = navigable (zo mat)
bageüsted da lemel ivez; sl. bageadusted (zo mat)
+ bagolig m = gros plant (vin du Pays Nantais)
bag-roueder = chalutier da lemel ; lakat e plas : + poseur de filet
baian : + (cheval à la robe jaune rougeâtre)
bailhez: + (canard)
+ bajaneg m. = imbécile
+ bakteriologel = qui concerne les bactéries
bakantenn –ed, da lemel ?
balafenn-noz: + (papillon de nuit)
balañsiñ: + se balancer
balastreg: + (carrière)
Pajenn 59
r. balboc’h voir balvoc’h (p.60)
+ balboriañ: obséder
r. balc’hted, -ter
r. baleant adj. = itinérant ; -our: un itinérant (lemel flaneur = luguder, staner)
+ baleataer = déambulateur
baleer-bro: + routard
r. balirañ: (eilpennañ) faire saillie, saillie + (architecture, etc)
r. balirenn-harpañ= console (architecture) ; lemel saillie
r. balkanek (lemel an -i-)
r. ballin: (eilpennañ) bâche; grand drap de fil d'étoupe
balod: ballot + (marchandise, etc)
r. bali: cours + (avenue servant de promenade)
r. baltriñ: piler (la terre) ; lemel battre
baluenn: baliveau + (perche d'échafaudage, jeune arbre élancé)
r. balumeta: chasser la baleine (lemel pêcher)
Pajenn 60
r. balumetaer: chasseur de baleine
r. balustr -où : colonnettes formant une balustrade
balvent = peste ? (lemel ?)
+ balvoc’h m. spergule (plante)
+ balzamadur = (l') embaumement
balzamus = + (qui embaume)
balzelk = + surpris, étonné
bamañ, + -iñ
+ bamijenn f. = extase
bamizon: lemel extase
+ banañ coll. -enn f. = bananes (G)
banell = lemel couloir
bangounell = goude baliste +(catapulte)
bank =(la) banque (en général) ; voir ti-bank
bann adj.: + sk. bann eo ar gwinizh = le froment est trop monté en paille
Pajenn 61
bannac’h: + (coup à boire, petite quantité de liquide, etc) ; ur banne a yelo ganeoc’h = vous boirez bien un coup ; n'eus ket ur banne avel = il n'y a pas le moindre souffle de vent
bannad = airée + (contenu de l'aire à battre ; voir leuriad
banne = idem bannac’h…
+ banneig, bannig = une toute petite quantité de liquide
bannañ = + projeter (des images) ; en em vannañ = se jeter (en parlant d'une rivière)
bannielek: + banneret (Moyen Age)
+ banneñvor m.= stèle commémorative
r. bannsichenn = plateforme de lancement (lemel base)
bantañ = + (arc)
+ baobab coll.-enn =baobabs
baojer: dalot + (trou dans la paroi d'un navire)
+ baoudre = séneçon ordinaire (plante)
+ bar m. = bar (café) [ur ger kelt eo bar; sl Bar Le Duc]
baltaz m. = bêta, benêt
Pajenn 62
baraenn: + voir mouchenn, chaonenn
r. baraer = panetier (lemel boulanger = boulañjer/bouloñjer)
r. braerdi = paneterie (lemel boulangerie)
r. baraerezh : lakat ur ; e plas ,
bara-gad: + (plante)
baraiñ: da lemel ?
+ bara-chaonenn = pain en miche
barbaregadur: -gadur = -isme ; -kadur = -tion. Sl. gallekadur = francisation ; gallegadur = gallicisme.
barbed: + (chien)
barber = darbe + (cheval de selle d'Afrique du Nord) ; lemel (cheval) dirak barber
barbot: barbeau + (poisson)
r. barbot, barboter: + bavard
barboterezh: + bavardage (lemel radotage)
r. barbustell = + petite moustache verticale sous le nez
+ barbustek = qui a une petite moustache verticale sous le nez
r. bazre: séneçon + vulgaire (plante)
barged = milan (skoul) pe buse (baouf-ed) ?? Barged = buse, hervez Favereau. "Aon 'm eus e vefe bet graet ur meskaj etre meur a seurtad enved-preiz", Roland Mogn. Da gadarnaat…
- barikenn = da lemel (sl, barrikenn)
lemel barilhig = barillet (d'un biniou) ??? Sl. sutell (embouchure de biniou)
r barlenn lemel appui, lakat e plas rebord
Pajenn 63
Barnabazad: + (ordre religieux)
r. barner-a-beoc’h (stumm rannyezhel leonek) reizhañ ar skrivadur > barner-a-beuc’h (sl. Catholicon = peuch) ; < latin pax: an a > eu: sk. scala > skeul (échelle), h.a.
barnerezh: + ; goude ar ger justice
+ barnskrid = (une) critique (littéraire)
barok m. + adj.: sl. arz barok = art baroque
- barokelezh da lemel = qualité... "baroquisme"…
- baronigelezh da lemel; sl baronelezh...
barr adj. = plein, comble… da lemel ?
barrad- V. barr-, + kaouad
r. barr-arneñv = orage (< neñv = ciel)
r. barrek = capable (+ da = de), compétent
r. barrekaat = lemel compléter (= klokaat)
+ barrennañ, -iñ = barrer (une porte), biffer (une mention inutile)
Pajenn 64
r. barrskubañ = balayer, donner un coup de balais ; lemel brosser
r. barrskuber = balais (lemel brosse)
r. barrskuberañ = balayer (lemel brosser)
- barrvervet, (lait) gras qui file ??? ; da lemel…
r. barv coll. = de la barbe ; barvenn f. = un poil de barbe
r. barveg-aot, barveged-aot … (lod o dues kredet e oa un dibenn -d en abeg d'ar gwenedeg…uhel a vlota, e gwirionez, an dibennoù K, T, P ha na zistag ket an dibennoù all: an aot (aochoù) > aodeù; un tamm koed = un tamm koe)
barzhek = + qui a des qualités poétiques
barzhel = + relatif au poète
barzhonius = poétique ; + ur spered barzhonius (un esprit qui amène, crée de la poésie)
bas = bât + (support d'un fardeau sur le dos d'une monture)
based: basset + (chien)
based: + banc
baserez: + appât de pêche
Pajenn 65
baskig: + (plante)
r. basneg (lemel); lakat e plas: baskeg V. euskareg
r. bas-oad
+ bastardañ,-iñ
bastardaat ? da lemel
batalm: + (lance-pierre)
batalmer: + (armé d'une fronde)
+ bateri m. = batterie, pile électrique
r. batimant: + m. bâtiment (construction) ; f. navire
batist= batiste + (toile fine)
r. Baz: Enez Vaz ?. hervez René Le Gléau (Syntaxe du breton moderne, §64, 1) ne vez graet kemmadur ebet en anv-se : "Les noms apposés restent normalement inchangés ; sk. An Drouized a 'n em zalc’he en Enez Baz o deus roet lojeiz dezho.
bazaduroù: basses, brisants + (rochers à faible profondeur, à fleur d'eau)
bazenn… + (rochers à faible profondeur, à fleur d'eau)
Pajenn 66
bazh-roued… + (filet pour pêcher la crevette)
bazh-skeul… + (d'échelle)
- bazh-vann: lemel boomerang
r. bazh-youd, e plas bazh-yod (yod = geot, e lec’hioù zo ; + sl kembraeg)
+ beaj-aozour = voyagiste
beajer-kenwerzh + beajer-koñvers
bechenn = houppe, pompon + (petite houppe). F.Vallée: houppe = bouch, -ad, toupenn, -nad, (pour bonnets des petis garçons), # klipenn (bonnets des petites filles)
bec’h: kaout b.o. (ur pik a vank)
r. bec’hiañ: ar c a vank
Pajenn 67
bedel: lemel cosmique (sl kosmek)
bed: +-bed; sk. brezel-bed = guerre mondiale
+ bedelaat vb. = mondialiser; n.vb. mondialisation
+ bedeladur: mondisation
bedoniezh : cosmographie, cosmogonie ???.Da adwelout !!! Sl. "Geriadur ar brederouriezh": - cosmogonie: kosmogoniezh f., hollvedc'heneliezh f.
- cosmographie: kosmografiezh f., hollveddeskrivadur m.
- cosmologie: kosmologiezh f., hollvedoniezh f.
bedus da lemel (sl. bedel)
befe + behe (GW) vb.bezañ/bout…
begad : + ;
begañ: + ,
beg-an-evn.. + (plante)
beg-bran = beg-de-corbin + (outil)
begin m. V. megin + f.
Pajenn 68
beg-moger + (-mogoer) /stumm a vez kavet alies en anvioù-lec’h/
behin, behinegezh, behinenn, behinek da gas da mehin, mehinegezh, mehinenn, mehinek
bei : + "con" (evit brezhoneg ar grenarded a-vremañ..)
beiadur: + "connerie" (idem)
beilhañ: v. veiller + (un mort); surveiller (le lait sur le feu, la vache prête à vêler,…)
beiz = da lemel kuit (gw. gwarizius, jalous…)
beizik: lemel jaloux. Goude (cheval) ombrageux + gw. skeudik (heñvelster)
bekal, bekañ, bekat da lemel. Sl. Blejal = mugir, beugler. Begeliat = bêler.
bel f.-où: + (prononcer = [be:l] ur vél)
belbiach : + enfantillage ; bagatelles ; propos d'une personne qui perd la tête, qui "retombe en enfance"
belbiañ : lemel baguenauder
belbich : + enfantin (péjor.) ; lemel "qui a la vue basse"
belc’hoù : gwel "delioù-pin"
beleg : prêtre ; lemel bergeronnette ; + kannerez ar beleg : bergeronnette ; éperlan (poisson
belegel : lemel ecclésiastique
beleg-laouer da lemel
+ belerid f.: cressonnière
r. belîezh f.
r. belîour m.
Pajenn 69
+ belzadenn f. = avertissement
+ belziñ = avertir
bemdez-c’houloù = + chaque jour, tous les jours
+bemdez-Doue = chaque jour, tous les jours
benañ v. tailler (la pierre), lemel etc.
+ bened f. -où: voir bered
beneadad… + ul labour beneadad
benedisite: + prière avant les repas
bener : lemel -ioù sécateur
benerez : sécateur da lemel ivez
bennak. + sk. un deiz bennak, dek eur bennak
r. bennigañ: + bénir ; lemel V. binnigañ
r. benouriezh f.: art du tailleur de pierre; lemel sculpteur
beñs m.: vesce + (plante)
bent f.: menthe. Da + ha studiañ: thé à la menthe = ?
benveg m., + benvegoù, benveger, binvigi, binviji, binvioù = outil, instrument ; machine
r. benvegad: organisme physiologique, appareil physiologique (ensemble d'organes ; sk. ar benvegad analiñ = appareil respiratoire).
r. benvegadur: + organisme social
benveg-brezel: lemel arme ; + instrument de guerre
benveg-seniñ + (-soniñ)
r. beoliad: -où (e plas -ioù)
beon : étrape + (petite faucille)
r. bep: + forme mutée de pep, notamment dans les adverbes de temps.V. pep…
bepred: pron. [be'pre:d]. (l'accent tonique sur la 2e syllabe)
Pajenn 70
berañ: + fuir (liquide)
berberez: + (plante), er fin
berenn f. liquide (lemel kuit ?; bez' ez eus dija dourenn, liñvenn…)
+ beridik adj. = fluide
+ berig m. = brochette
+ berigad m,: contenu d'une brochette
beril: + (pierre précieuse), er fin
berje: + m/f
berliñj= tiretaine (petra eo ? lemel kuit ?)
r. berlobiañ: révasser(lemel rêver, déraisonner)
r. berlobiour: personne qui rêvasse ( lemel rêveur)
+ berniadur m.: accumulation
berniañ: + cumuler ; berniañ kargoù = cumuler des charges
bernout: importer + (être important) ; kalz ne vern = peu importe
+ bernus adj.: important
+ bernusted f.,-ter m.: importance
bern-war-vern: +(entassé les uns sur les autres
berradurezh: abréviation + (action d'abréger). Lemel résumé.
berraer : da lemel
Pajenn 71
+ berrek: me zo berrek gant ma labour = je suis à cours de temps, en retard
r. berrgebr = coyau + (architecture)
berr-ha-berr = + en quelques mots, en résumé ; bref
r. berrlizher m.: "mot" (courte lettre). Lemel circulaire
r. berrvrozh f. = mini jupe
+ berrvuhez = brève existence, vie brève
berrwelet da lemel (berrwel zo gwelloc’h hag a-walc’h)
Pajenn 72
berv adj.: + dour berv = eau bouillante
r. bervadur = + décoction (lemel infusion)
bervidant: + bouillant (fig.), ardent
+ bervidik adj.: ardent, exalté, fervent
r. berviñ= bouillir ; briller (en parlant des yeux) ; fermenter ; fourmiller (syn. birviñ)
berzañ: + interdire, défendre, prohiber
besaat: da lemel (diaes da implijout…; sl, douarañ, interiñ)
+ beselier, r. besïer: vaisselier (lemel buffet)
beskelgarrezek , beskellgarrezenn da lemel… (diresis e keñver ar jedoniezh….; sl. lozañj = ger galianeg)
beskenn-an-Intron-Varia: + (plante)
beskorn: épissoir + (technique)
Pajenn 73
bestlus da lemel (bestlek zo reizhoc’h)
+ betek-bremañ: jusqu'à maintenant
r. betek-gouzout: conj. lakat ma et plas na (ma teufe ar glav). Adv. jusqu'à plus ample informé, de crainte que, au cas où, à tout hasard. Nom m.: war vetek goût = sous toutes réserves
r. betaravez (e plas beteratez)
betonig f.: bétoine + (plante)
+ beuch = exclam. cri pour faire revenir une vache.
beug, + beuk
+ beukal v. roter
beunek + maussade; amzer veunek = temps maussade
+ beureek: + matinal
beuz m.-ed = grimaud + (mauvais écrivain)
Pajenn 74
+ bevadus adj.= vivable
bevañser = vivandier + (fournisseur de vivres, vieux)
+ bevaus adj.= vivifiant
r. bevded f, bevder m. = vivacité; rigueur (lemel activité, entrain, enthousiasme)
+ bevek adj. = animé, plein de vie (rue, fête, etc) ; ur stred vevek = une rue animée
+ bevekaat vb. = animer (fig.); bevekaat ar fest-noz = animer le fest-noz
+ bevekaer -ien, -ion = animateur (amateur)
+ bevekaour -ien, -ion = animateur (professionnel)
+ bevekadur, bevekaerezh = animation ; bez' e oa kalz a vekeadurioù
r. bevenn-difenn f.= marches, frontière militaire; + beven-difenn Breizh = les marches de Bretagne
bevennerezh = + délimiter (lemel bornage)
+ bevet interj. = vive !; bevet Breizh ! = vive la Bretagne !
+ bevezaj m.: (une) consommation (boisson, aliment)
+ bevin: + soubenn kig bevin =soupe de viande de boeuf
r. bevus (lemel animé, vivace) + qui vit, qui fait vivre, vivifiant
r. bewech adv. voir bep gwech (syn. bep tro)
bezañs f.: présence ; + bezañs Doue er bara hag er gwin = présence de Dieu dans le pain et le vin (religion) ; cf. ezvezañs (absence), ezvezant (ansent) ; enbezañs (présen- ce), enbezant (présent)
Pajenn 75
- Lod a ginnig lemel ar seurtoù bezhin en ur geriadur bihan: bezhin-evned, -glas, -me, betek bezhin-troc’h.
- beziad: lemel enterrement
r. beziadur: lakat inhumation e plas enterrement
- bez-meur = monument aux morts = iskis, lemel…
beziv,-et, lemel étourdi, stupéfié (re greñv). Stupéfié = sabatuet. Bezivet = décontenancé (Favereau).
- lemel bezus ha bezusted (gerioù savet fall) ; sl. Galladus = possible…
bezvoed f= boulaie, + bois de bouleaux (cf. Lann Bihoué = lann + bezvoed)
+ biblel = relatif à la bible
lemel ? biblek = de la nature de la biblel
r. bidaneller = dégoiseur, personne qui déblatère (lemel farceur)
bidev: gaffe + (outil)
biell f.: vielle + (musique)
bigalenn f. = dame-jeanne + (récipient)
bigarre = d'humeur difficile ( ???) = bigarré > Fav. Da lemel
Pajenn 76
bigofek : + pansu
r. bigoudenn: coiffe du pays de Pont l'Abbé ; femme du pays de Pont l'Abbé
bihanaat : -nn- a vefe da lakat evit an distagadur
bihanadur idem -nn- " " " "
bihanboazh da lemel (ger savet fall); sl. Gouboazh
+ bihanniverek = minoritaire (qui a la minorité) ; ar yezhoù bihanniverek = les langues minoritaires
+ bihanniverel = minoritaire (relatif à la minorité)
bilh f. = cheville +(pièce de fixation)
r lakat bilhañ e plas bilhiñ= (distagadur…), bâillonner ; tirer au sort (Fav.)
lemel bilhiñ = tirer à la courte paille
bili-bann -où = + enjeu
bilion: billion + (un million de million)
Pajenn 77
binimañ: … (ouzh, + douzh, doc’h)
+ biniaouer -ien = sonneur de biniou
- binnigadenn, voir bennigadenn…
- binnigadur, voir bennigadur…
- binnigañ, voir bennigañ…
- lemel binnizien vb. binniget, voir binnigañ…
binot: lemel farinière
binvi pl. de banv + (truies)
r. binviachoù pl. attirail (outils, instruments)
binviji, binvioù + pl. voir benveg
bioch lemel ?
r. bioc’hennañ = + faire du tumulte (lemel bruire)
r. biojoù: parages, environs ; +anaout ar biojoù = connaître les environs ; er biojoù = dans les parages
birouj= toton + (toupie)
+ biroulig m.= quéquette, sexe du petit garçon (langage enfantin)
+ birous = qui coule + (œil) ; daou lagad birous _ (lemel chassieux).
birvidig = pépie + (maladie des poules)
r. birviken adj. = jamais dans l'expression da virviken = à tout jamais ; voir biken
r. birviñ,… voir berviñ
bisac’h, biseier + bisec’hier (GW)
+ bisec’hier, biseier pl. de bisac’h
bisigoù + bisigoù-mareñv, bisigoù-haleg = chatons de saule
biskoazh: + biskoazh kemend all ! = jamais autant !; a-holl-viskoazh da virviken = dans les siècles des siècles
Pajenn 78
r. bistro = (lait) + tourné et qui file
+ bitik adj. = petit ; hemañ zo bitik, avat !
r. bitrak -ed = traquet (oiseau)
r. bitrak -où = petit jouet
+ bistrak -où = objet sans valeur, gadget (péjor.) ; n'eo kén nemet ur bistrak ! = ce n'est qu'un gadget !
+ bividik = vivace adj. Lemel vivant, remuant; actif.
biz ar bizoù, biz-ar-galon, + biz-gwalwenn, annulaire + (doigt)
+ biz-bras = majeur (doigt)
biziez: + a viziez = de biais
bizit + m/f
bizskriverez = machine à écrire ; + (une) datylographe
biz-yod, + biz-youd… (lec’hioù zo yod = geot)
blank adj.: débile, + faible
blasc’hoarzh, blasc’hoazhin,-et = da lemel. Sl. Glasc’hoarzhin.
Pajenn 79
blaveola r. bluet: > bleuet
lemel blein etc. V. blen- etc.
r. ouzhpennañ un -i- e-barzh beiniadur, bleiniañ, bleinier, bleinierezh
r. bleiz-garou, e plas garv (sl. den-bleiz)
bleiz-mor: + voir morvleiz m. = requin
bleiz-yod, + bleiz-youd
+ bleñjadeg f.-où = beuglements (collectifs)
bleud: r. lemel se sentir à l'aise ; lakat e plas être dans son élément
Pajenn 80
+ bleud-bleuñ = pollen (sl.bleuñvleud = pollen)
bleudgell = anthère + (fleur)
lemel bleudik (= bleudek…)
r. bleuniadur: lemel flore
r.bleuniaouek: florifère + (qui donne des fleurs)
bleunius: … + (botanique)
bleuniusaat: … + (botanique)
bleuñv = fleurs + (d'arbres)
r. bleuñvadur = floraison (dispartiañ diouzh bleuñvadurezh)
r. bleuñvadurezh = inflorescence
bleuñvil = … + (invertébrés)
+ bleuñvleudekaat vb. = polliniser
+ bleuñvleudekadur m. = pollinisation
+ bleuñvleuta vb. = ramasser du pollen (abeille).
r. bleutaer, lemel meunier ; + minotier
r. blevata, lemel se prendre aux cheveux ; + se crêper le chignon
blev-diaoul = cuscute + (plante)
Pajenn 81
blink a.= louche + (douteux)
bloaz-pad, lemel durée d'un an ; + pendant un an
bloc’had-hent, lemel barrage routier ?; + voie obstruée par des blocs
bloñsaat = émotter + (briser les mottes)
Pajenn 82
blotaat = (s') amollir + (plus encore). # blodañ = (s')amollir
r. bloue = + pelotte (lemel peloton de fil)
bluit = … + (plante)
bo adv. = si, si fait + (V. yeo, eo)
boaz = … diouzh boaz: lemel ordinairement, + habituellement
boazamant = + habitude ; lemel coutume.
r. boaziañ V. boazañ (lemel employer)
+ boazek adj., usuel ; ar brezhoneg boazek = le breton usuel
+ bebe, bebelan -ed m. = papillon
+ bobelan -ed = troglodyte (oiseau)
+ bochad m. = beaucoup de, masse de, groupe de (personnes, choses, etc) ; ur bochad tud = une masse de gens ; d'an hañv e vez labouret ur bochad = en été, on travaille beaucoup
boc’hig-ruz f. = rouge-gorge
Pajenn 83
r. bodek, lemel pommé.
r. bodenn f. = buisson. Dispartiañ ar ger-mañ diouzh ar ger war-lerc’h:
- bodenn f. = résidence (lemel asile)
- lemel bodennañ (sl. en em vodañ h.a.)
+ bodennek = + couvert de buissons
- bodenniñ, lemel abriter, abonder
- bodlec’h da lemel. Lakat emvodlec’h = lieu de réunion (p.227)
- boemañ, lemel égarer
- boemenn da lemel
- boemerezh, lemel égarement
+ boemus= + fascinant
r. boest= gwelloc’h vefe skrivañ bouest, en abeg da Reter Gwenedeg. Idem evit:
r. bouestad, bouest-kannañ, + bouest-kannerez (boîte de blanchisseuse), bouest-lastez, bouest-ograou, + bouest-mouezhiañ = urne, bouest-votiñ ha bouest-vutun
- lemel boest-tilsam
+ boetrabez voir betaravez
+ bog = ; apogée
+ boked = ur boked bleunioù
r. boked-an-Drinded (lemel an -e- en Dreinded)
+ boked-ar-chas-klañv = bryone = + (plante)
r. bokedek, lemel portant l'empreinte d'un bouquet ; + décoré d'un motif de fleurs (beurre, etc).
r. bokederez = fleuriste, kentoc’h eget bouquetière
Pajenn 84
bokediñ = + fleurir
boked-laezh, + bokedoù-laezh pl.
r. boked-sant-Geltaz (an anv zo Geltaz ha n'eo ket Gweltaz ; sl. Lokeltaz…)
r. boku = + surnom du petit cormoran
bolc’h = + bogue ; bolc’h-kistin/kesten = bogue de châtaigne
boled m. ; lemel f.
bollandad = + (membre d'une société catholique)
bolog = ablette + (poisson)
bolometr = + (appareil électrique)
+ bolonteg -eien/-eion, (un) volontaire pour faire quelque chose ;
+ bolontek adj. = volontaire
+ bolontegezh f. = volontariat ; diazezet war ar volontegezh = sur la base du volontariat.
bolz, lemel monument
bolzenn = + renflement de lézarde ; lemel crevasse
bolzennek = + voûté (personne)
bolz-eñvor, cénotaphe + (monument)
bolz-kañv, lemel catafalque
bombarder voir talabarder
r. bombezadenn = + lâcher d'une bombe ; lemel bombardement
Pajenn 85
bomm-lavar = expression ; lemel accent oratoire, emphase
bomm-nij = + d'un seul coup d'aile (lemel en un seul vol)
bondilh + (arbre)
boned-kornek = + fruits du fusain (lemel fusain à fleurs)
boned-touseg, + (champignon)
- lemel boñjour ha boñjouriñ (sl. demat…)
bonn = borne (lemel limite)
bont + ; bouchon
+ bontad =une petite quantité de liquide (la hauteur d'un bouchon) ; ur bontad lambig = une larme d'eau de vie
r. boñsti (e plas boñzdi) = bonzerie (monastère de bonzes)
bor = bore + (élément chimique)
bordel, lemel -où ; = bordel + (tous sens)
bordenn, + bordure
born = as + (carte)
Pajenn 86
boser + (d'abattoir)
boserezh = abattoir + (chez un boucher)
boskon = criblure + (ce qui reste dans le crible)
+ bos-lagout = pomme d'Adam
- botaouad lemel ?
boubou = bobo, + mal (enfantin)
Pajenn 87
bouch, lemel chèvre, enfant
bouchañ + (da)
+ bouc’h ar pec’hedoù = bouc émissaire
r. bouc’hted, bouc’hter
+ boud adj., + tired boud = accent grave
+ boud m. = (l') être, (l') existence ; (un) être, individu ; ur boud bev = un être vivant
+ bouda m. = bouddha (lemel ar gerioù boudaad, boudaat, bougaegezh ha boudaek).
+ boudaël adj. = bouddhique ; ur greizenn voudaël = un centre bouddhique
+ boudaoniezh f. = bouddhologie (étude du bouddhisme)
+ boudaoniour -ien m. = bouddhologue
+ boudaour -ien m. = bouddhiste ; ur manac’h boudaour = un moine bouddhiste
+ boudaouriezh f. = bouddhisme.
Pajenn 88
bouedek + frouezh bouedek = des fruits charnus ; ur pred bouedek = un repas substantiel
bouedel a. (e plas bouedek a.)= alimentaire
bouedenn, + régal ; graet 'm eus voudenn
+ bouedour =nutritionniste
r. boueta = nourrir (en général) ; paître (animaux) ; amorcer (mettre un appat)
- lemel bougaran = bougran (doublure de vêtement)…
- lemel bougenn = montant de porte (sl.bann-dor...)
Pajenn 89
bouilhenn, lemel marais
bouilhoñs + voir soubig (Ernault)
boujïod lakat un ï evit an distagadur
bouk + voir pouk
boukaat + voir poukaat (n'ema ket e-barzh ar geriadur: da ouzhpennañ)
boukaus + voir poukaus
boukted f., boukter m. + voir poukted & poukter
boukbouktraezh + voir pouktraezh
bouktraezhiñ + voir pouktraezhiñ
+ boulañjer m., boulañjerezh m., boulañjeri f., voir boùloñjer h.a.
+ boulc’higenn = baisure + (point de contact de deux pains dans le four)
Pajenn 90
bouloñjerezh, + ; local f.
boulouard, lemel = bastion
bouloù-jediñ = abaque + (genre de boulier)
boulskav… hièbles + (plante voisine du sureau)
boulzuañ = blackbouler + (évincer, refuser à un examen)
+boumrank = boomerang
- bountadur da lemel. Sl. goustivadur m., kaledigezh f.
- bountañ da lemel. Sl. goustivañ, kalediñ
bourach -enn + bourachez
lemel bourbonel ha bourboneler
bourboutal + bourdonner
bourbouterezh lemel murmure
bourc’hiz-ien = bourgeois (lemel ar rest)
bourc’had -iz m. = habitant d'un bourg
Pajenn 91
bourdañ: lemel en em vourdañ = se tromper. + chomet eo bourdet ar c’harr = la charrette est restée bloquée, embourbée,…)
- bourgadenn da lemel. Sl. bourc’hadenn
bourjon = (lait) marri (= ?), da lemel
bourk + voir bourch f.
bourledenn + coiffe glazik
bourlik-ha-bourlok + à la légère
Pajenn 92
+ bourrapl adj.= gai, joyeux, plein d'entrain ; ober bourrapl = se divertir, "s'éclater".
+ bourrapted f. = gaieté, joie, entrain, ambiance joyeuse et festive ; bourrapted a oa er fest-noz= il y avait de l'ambiance au fest-noz.
r. bourrus: agréable ; + ul lec’h bourrus = un lieu agréable, plaisant, plein d'agrément.
boursikod + bourchakot m. -où = gousset
bourzh + war vourzh al lestr = sur le pont du navire
bouskalm = émondes + (branches coupées d'un arbre)
boutailher = échanson + (personne qui sert les boissons)
boutañ + mettre ; bout an dra-se e-barzh da chabot (fam.)
boutegerezh = gabionnage + (faire ou poser des gabions, sorte de paniers)
botellerezh f. = + botteleuse (lemel lieuse)
r. boutik, lemel an -l (boutikl)
- boutinaat, lemel vivre en commun
- boutinañ, lemel vivre en commun
- boutinelaat & boutineler da lemel
Pajenn 93
bouton, + mil-bouton (vêtement d'homme traditionnel du Pays Pourlet)
r. bouzellenn-rod = + boyau de roue (pneumatique), lemel ar rest…
- bozad, lemel groupe
bozenn = chrysanthème des blés ; + bozenn an Hollsent = chrysanthèmes de la Toussaint
brae f.= broie + (instrument à broyer le chanvre, le lin)
bragal, + être bien habillé ; bragal a ra hiriv = il est bien habillé aujourd'hui
Pajenn 94
brakemard = braquemart + (sorte d'épée)
brammadenn = + (un) pet
brammellaat = + pétouiller (lemel péter)
brandign = brandy + (sorte d'alcool)
brañsigell, lemel bascule
Pajenn 95
bras, lemel étrange ; + pennoù bras (important) ; +klañv bras (très malade, grave) ; hent bras (grand route) ; biniou bras ; war un ton bras (sur un grand pied, chic, solennel) ; beg bras (grande gueule) ; koñvers a vras (commerce en gros) ; bras lenn (lire en diagonale)…
braskompren vb. = comprendre à peu près
brasniver … (…dans une assemblée, + une élection)
+ brasniverek adl. = majoritaire
Pajenn 96
+ brasveizañ = concevoir à peu près
bravaat, lemel s'améliorer
bras: + ar bras (d)eus an dud = la plus grande partie des gens
+ bravik adj., joli.
+ brazard m = adulte
bazed m., méteil + (mélange de céréales)
brazerezh m., pompe + (gloire, luxe, éclat), ostentation
r. brazested f. grossesse
brazilhañ v. étamer + (recouvrir d'étain)
brazoniezh f. = grandeur, altesse (titre) ??? da studiañ (-oniez = skiant)…
bre m… ; + magie, charme, incantation. (kavet e vez e-barzh hunvre)
bre, brai +(résidu de la distillation des goudrons) ; résine.
Pajenn 97
brean = bruant + (oiseau)
+ breched m., escabeau, tabouret (sl. brich f., briched m.) da adwelout
+ brec’had f.= brassée ; ur vrec’had foen = une brassée de foin
+ brec’hata vb. = serrer dans ses bras, donner l'accolade
brec’h-du = typhus + (maladie)
brec’h-pleg, trolley + (mode de transport urbain)
bredasour, voir predasour (Fav.) = homme qui gueuletonne. Lemel qui parle inconsidérément. Voir + predasenn f. = (un) gueuleton…§da adwelout§§
bref… +(écrit du Pape)
bregenn, écrémeuse, + voir diennerezh f., digoavenerezh f.?
brein, + ur brein-boued = fainéant, qui ne gagne pas la nourriture qu'on lui donne
- breinadurezh, lemel pourriture
+ breinadus, adj. putrécible
breinañ, lemel laisser (la terre) en friche ???
breinarat = r. défricher (difraostañ), rendre labourable une terre en friche (ésarter). Sl. anvioù lec’h krann…
breinded,-der = + (état de) pourriture
- breinerezh = pourrissement. Lemel pourriture, putréfaction
Breizh… + ; arzoù Breizh = arts bretons, de Bretagne
breizhadelezh , + bretonnité
breizhat adj.= + de Bretagne, qui a un caractère breton ; mennozhioù breizhat = idées bretonnes
breizhek adj., breton, + qui se rapporte à la Bretagne ; arzhoù breizhek = arts bretons
Pajenn 98
lemel Breizh-Vras, sl. Breizh-Veur
Brekilien, voir Breselien = Brocéliande…
breliñsadenn ,… douche + (tous sens), hervez Favereau
breliñsat doucher + (tous sens)
brell adj.; + écervelé , insensé ; ur penn brell = personne qui agit sans réfléchir
brell + (poissons)
brellañ v. troubler, brouiller ; + en em vrellañ = se troubler ; déranger l'esprit ; +ur spered brellet = un esprit troublé… ; lemel farfouiller ?
bremanaat, + actualiser
bremanaidigezh, + actualisation
bremanel adj. lemel moderne
+ bremañ-souden, bremañ-tuchant = bientôt (futur)
brenk = branchie + (organe respiratoire des poissons)
brenn, lemel saleté, immondices ; + bara brenn = pain de son
brennidenn gw.: + soutien-gorge
+ brennig f.-ed pl.; lemel brennigenn ?
r. brennigeta vb. e plas nrennika
r. brennigetaer e lec’h brennikaer
brenn-Yuzaz = taches de rousseur. Voir pikoù-panez
breou, lemel naulage. lakat bref war lerc’h brevet
Pajenn 99
breoziñ, voir brouezañ (hervez Favereau)
bresañ 1, + saccager
breser 1, + saccageur ; agité, remuant
bresk, lemel langue indiscrète
breskenn 1, apogiature + (musique)
breskenn 2, état d'affolement d'une vache (piquée un taon)
breud m.= lemel procès (sl. prosez) ; lemel litige (sl. arvell)
breudeuriezh = fraternité ; lemel confraternité
r. breudeur pl. de breur, + breuder (distaget breudeur e Bro-Léon, sl 5 linenn amañ dindan) ; idem e-barzh:
breude(u)riañ
breude(u)riek
breude(u)riezh
breujoù, lemel procès (sl. prosez), dispute.
breur, r. breuder, pl… (-er = merk al liesster, ha n'eo ket -eur zo stumm rannyezhel a Vro Leon).
+ breuregezh, fraternité…
breuriezh = fratrie ??? da studial (confrérie = kenvreuriezh). Lemel confrérie
breuriezhadur ha breuriezhañ da lemel kuit
Pajenn 100
breuriezh-labour = da lemel (sl. sindikad, c’hweluniad) ;
breuriezhour da lemel evit congrégation. Klask ur ger all evit "congrégation" §§§
breur-lik = frère convers, + frère lai.
breur-mager = r. frère nourricier
breutaat lemel discuter.
breutadeg, lemel contestation (sl. nagenniñ), dispute, discussion
breutaenn da lemel (sl. arguzenn)
breutaouriezh, + art de la plaidoirie ; lemel barre, ordre des avocats ?
breze, lemel dégoût
brezel-bihan m. guérilla da lemel ; sl. gouvrezel = guérilla, p.304
brezelekaerezh = + action de guerre. Lemel tactique.
brezelekaus, + belliqueux
brezelel adj. = (action) + de guerre, guerrier. Lemel militaire
brezeliek adj. da lemel ; sl. brezelek.
Pajenn 101
brezik adj = précipité
brig = brick (navire)
Pajenn 102
brignen = gruau (grains de céréales dépouillés de leur enveloppe)
brignen-bihan, + (plante)
brikez, lemel abricots . (sl. abrikez)
brinikenn = cabochon + (attache du collier de cheval)
brinikenn ? pe kentoc’h brenikenn = conique…
briofitenn = bryophyte (végétal)
brizh, /lakat er fin/: + brizh-brezhoneg = mauvais breton
brizhadur, + moucheture. Lemel bavure
brizh-du,… + saout brizh-du = . vaches blanches tachetées de noir
brizhek, pommelé + (robe de cheval)
r brizhenn = éphélide (taches de rousseur), voir pikoù panez
Pajenn 103
brizherezh: lakat ur ; goude bigarrure
r brizhkeltegour, lemel an -i- (sl. keltek). Idem > keltegouriezh
brizhoberiat = + peu actif, petit faiseur, qui agit peu ; lemel neutre
brizhskeud = pénombre, clair-obscur
broad, lemel compatriote (sl. kenvroad = compatriote)
r. lemel broadadur: > broadeladur = nationalisation
broadiñ = nationaliser, da lemel ? §§§§§§§§
Pajenn 104
broch -enn = …ardillon + (pointe d'une boucle de ceinture)
brochenn = … ardillon + ( " " " ")
Bro-C'hall f.= France. Lemel pays gallo
Bro C'halaou = ar Vro C'halaou = le pays gallo ; galaou -ed = Gallo -s (personnes)
+ broela m. n.verbal = rapatrier les âmes ; cérémonie en l'honneur des péris en mer (Ouessant)
broenneg = + jonchaie
- broezioù da lemel
brog & brogenn da lakat asambles
r. brogon = épars + (éclairs de chaleur). Lemel éclairs
r. brogoniñ = faire des épars (lemel éclairs)
broioù-krec’h = … + (Haute-Bretagne)
- brok = lemel cruche (sl picher).
Pajenn 105
brokus = lemel libéral (= ambigu…).
brokardel = brocatelle + (étoffe)
bronnañ, + reiñ bronn da = allaiter…
broñs coll., broñsenn sg., + broñsad, broñsoù = bourgeons
brorener Voir rener bro = homme d'Etat (lemel ministre).
brorenerezh da lemel
broud = + semence (clou). Lemel clou sans tête.
broudus = encourageant (da reizhañ), + stimulant.
broudvrizhelladur = tatouage ??? (da lemel ?).Voir tatouiñ = tatouer ; tatouerezh, -adur = tatouage.
Page 106
brouez = + indignation ; emportement, colère
+ brouezadus = irritable, capable de s'indigner.
brouezañ = + s'indigner, h.a.
brouezenn = + indignation
brouezus =+ qui provoque l'indignation. Lemel irritable
brouilhez (-z e plas -s ?)
brousgwez = lemel arbustes. (sl. dardenn = arbuste)
brousgwezek = + couvert de fourrés, d'arbrisseaux. Lemel frutescent
broustañ = brouter (da lemel ? ; sl. peuriñ…)
brout adj.= … + tomm broud = très chaud ; lous broud = très sale
brozh = lemel robe
bruchediñ = + plastronner
bruchiñ = + s'appuyer sur le sternum (lemel s'accouder)
Pajenn 107
dispartiañ brud m. / brud f. (lemel pennad ar geriadur):
brud m. = a)- bruit, nouvelle sans garantie, rumeur = féminin ; b)-renom, réputation = masculin. En e vrud, d’âge mûr ; ober brud, prospérer (plantes,animaux, etc).
lemel brozenn
+ brodenn f.-où = rumeur, on-dit, cancan
r. brudfoilhenn (e plas brudfollenn ; sl foilhenn < foiliata, latin ; sl ivez La Feuillée = ar Fouilhez)…
brudus = r. …qui procure de la renommée (lemel gloire)
+ brugig-roz coll. = azalée (hervez Roland Mogn)
brukañ = + pourrir (en parlant du bois)
+ brukadur = corruption (propre et figuré)
brum = bruine. Lemel brume
brumenn = lemel éblouissement
brunellat = + beugler
brusk = + thorax
bruskañ = s'appuyer sur le thorax (lemel poitrine)
+ bruskenniñ = devenir croustillant ; bara bruskennet
+ brutug = des immondices, un tas de d'immondices
Pajenn 108
r. bruzunadus = friable
+ brukadus adj. = corruptible
+ bruzunek adj = qui contient des miettes…
+ bruzunus adj = qui fait des miettes, provoque l'émiettement
r. buanekaus = irrritant (lemel irritable)
+ buanekadus = irritable
+ buanekadur = irritation
buezon da lemel ?
bugad = vanité, gloriole (lemel ?)
+ bugaleadur = enfantement
+ bugaleat = enfanter
- bugaleerezh da lemel (-erezh > un ober). Sl bugeliezh ha bugaleaj.
- bugaleüs da lemel
bugel = lemel berger (sl. bugul)
- bugelez da lemel (sl. deskardez)
r. buguliañ = garder les bêtes
+ bugul tredan = clôture électrique (populaire)
buhezeg m.-ed = +(un) être vivant
buhezegezh f. = ; + kontet en doa din e vuhezegezh = il m'avait raconté sa vie
buhezegezhel adj. = + relatif aux mœurs (lemel moral)
buhezegezhiñ, da lemel
Pajenn 109
lemel buhezegezhour ha buhezegezhouriezh
lemel buhezoniel ha buhezoniezh, buhezoniour. Sl. bevoniezh, -iezh, -iour
buker = lemel pinnule ?
+ bulzun egor f. = navette spatiale
buñs = muid + (mesure)
bunt-rod, + (borne pour protéger les murs des roues des charrettes)
buoc’h-Doue, + buoc’hig-Doue
burbuenn, +, bouton
burbuennek adj. +couvert de boutons, de pustules
burudenn = roupie + (goutte qui pend au nez)
burev-kouraterezh = courtier (lemel agence)
Pajenn 110
buron = maisonnette + (de montagne)
burudig = roupie + (goutte qui pend au nez)
+ burug coll. -enn f. = vers de terre, lombrics
+ burugenner m. -ien = celui qui flâne à son travail
+ burugenniñ vb. = travailler lentement, flâner àson travail
+ buruteller =(un) critique
burzud -où m. = miracle ; merveille ; évènement surprenant. Adv. burzhud na varfe = miracle s'il ne mourrait
burzhudour = thaumaturge + (faiseur de miracle).
butuniñ, -at
buz = + buz ha buhez d'ar bugel = souhait à la naissance
Fin al lizherenn B
Date de dernière mise à jour : vendredi, 12 juillet 2024