N
Sinoù ha berradurioù
+ ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev) = ster
lem. lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet) G. Gwened
r. da reizhañ GU Gwened-Uhel
adj. anv-gwan T Treger
# disheñvel ouzh ??? pe §§§ da studiañ
-*-
Pajenn 535
na: 1- particule négative de l’impératif: na vutuniñ ; 2- relatif négatif: an hini na selaou ket ne ouio ket.
na adv.: + na pegen brav eo !
na stagell :+ nag hi na me
nac’h -añ : nier ; désavouer ; + refuser
nac’hennad gw.: + sk. contenu d’une natte d’ail, d’oignons = un nac’hennad kignen
nac’her : lemel celui qui refuse
nac’hidigezh : lemel refus
nac’hus : lemel qui refuse
nadoz = nadoez (G)
naet ‘vefe net (hep a), hervez Albert Boché & Favereau
Pajenn 536
r. nagenn : 1- -où : contestation ; 2- m. -ed : personne contestataire
naket adv. : non plus ; + sk. na me naket = moi non plus (= na me kennebeut)
nammted gw., nammter g.
nañv ; mont war e nañv : aller lentement
r. nannkeltek (lemel an -i-)
Pajenn 537
naren adv. : 1. non pas ; + sk.: "monet a ranget ma dousig, naren get ma zad, naren get ma mamm"(sonenn a Vro Gwened) ; 2- nenni (oh, que non !) : emploi absolu ; sk. dont a raio gant e vaouez ? Naren ! Skwerioù all : - Ne yit ket enta bepsul d’an oferenn bred ? -Naren, naren ! (G.M., ger. René Le Gléau) ; Ar yer zo sañset dozviñ uioù, narenn ar c’heger (J.-Cl. Le Ruyet).
natron g. = natron m. (carbonate naturel de sodium cristallisé)
+ natureger -ien: naturiste -s
r. naturegezh gw.: naturisme ; lemel naturalisme
+ naturelouriezh gw.: naturalisme
r. naturiñ vb.: naturaliser : 1- empailler un animal (naturellañ) ; 2- acclimater :broeliñ, hinañ (plant, loened) ; broiañ (tud) ; 3- naturaliser une personne administrativement = broadañ
Pajenn 538
nec’hañs: peine d’esprit, + affliction
negus g.: négus + (Ethiopie)
neizhstummadur = neizhadur: nidification ; + neizhañ = nidifier
nemat adv. guère ; = nemeur ; sk. nemat a dra
nemorant< demorant (kemmadur D > N): an demorant eus e vuhez = le reste de son âge, de sa vie
neñv m. ciel (religion)
neoazh = cependant ; sl. nawazh pe newazh (Fav.)
neozoek = ère tertiaire (géologie)
r. nepliv > nebliv (kemmadur < ne: p > b)
nepreizh>nebreizh (kemm. <ne)
nepreizhelezh>nebreizhelezh (kemm. <ne)
neptuekaat = neutraliser (politikerezh)
Pajenn 539
+ nervus ag.: ur c’hrouadur nervus (tempérament)
r. nervennel ag. = qui concerne les nerfs (lemel qui appartient aux nerfs)
nerzh: force ; + énergie (propriété, qualité d’un corps, d’une plante, etc): nerzh ar c’hafe, ar stêr…
nerzh-sach, + force d’attraction
nerzh-youl: énergie d’une personne
nes > nez ag.: proche (parent) ; prochain (à venir ; voisin, à côté)
nesaelezh : proximité (parentale) ; affinité (psychologique)
nesanded gw., + nesander g.
nesheolvan g.: périhélie + (astronomie)
neud-gad coll.: cuscute (plante)
Pajenn 540
nevesâdur(â = aa, < nevesaat) = nevezadur
Pajenn 541
nevezganet, nevezger…: goude nevez kemmadur ebet (sl. René Le Gléau: « Syntaxe du breton moderne »)
r. nevezted, nevezter:nouveauté
nevezinti gw = neventi e Kerne
r. nevezkeltek (hep -i-, < latin keltia ; sl. Celteg e kembraeg)
r. nevezbrezhoneg ; + nevezbrezhoneger -ien (sl. nevezamañ a-us: hep kemmadur)
neze g.: doloire + (hache)
Page 542
+ nimfomanez gw. -ed: nymphomane
+ nimfomaniezh gw.: nymphomanie
r. Niniv (hep -e) = Ninive
nizach g.: népotisme (< nepos = neveu ; faveurs accordées par certains papes à leurs neveux ; astenn: abus qu’un homme politique en place fait en faveur de sa famille)
+ niveradus: dénombrable
r. nizhadur, nizhañ
Pajenn 543
r. nizher
r. nizherez
r. nizherezh
+ noazh-pipouilh = tout nu (G)
noazh-ran = tout nu (noazh e-giz ur ran)
noazhded, -der = noazhted, -ter
noplaad : (s’) anoblir + (sens moral)
noed = naoued g. -où = gouttière (< naou = pente)
noilhat vb. = ober noilh (K) = dorloter, + cajoler
nomañ = + or (conj. de coordination) ; sk. aon braz en dez rag ar gurun ; nomañ e tegouezas un taol arnev…
r. norz (hep -h) ; norzad, -iz ; Norzafrika ; Norzamerika
Pajenn 544
r. norzat (hep -h-) ; Norziwerzhonomène
noualant = farceur + (péjoratif, en mauvaise part)
noueañs = engeance ; race de… vipère, espèce de… larve: péjoratif)
noumenon = noumène (chose en soi # phénomène,< Kant ; prederouriezh)
nouspet < n’ouzon ket pet
nova g. = nova f. +(steredenn)
noz-deiz = noz-dez (K, G, T) = noz ha dez
nozelañ = nodelañ (lec’hioù zo) < latin nodulus = "nodule" (A. Boché)
+ nozigan = korrigan (G)
Pajenn 545
nozvezh gw.= noziad (G) gw.
+ nullaad vb. = annuler (rendre ou devenir nul)
nueulh stroll. -enn gw. = joubarbe (plant) [nɥɛj]
(Fin al lizerenn N)
Date de dernière mise à jour : dimanche, 24 octobre 2021