K
-*-
Sinoù ha berradurioù
+ ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev) = ster
lem. lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet) G. Gwened
r. da reizhañ GU Gwened-Uhel
adj. anv-gwan T Treger
# disheñvel ouzh ??? pe §§§ da studiañ
-*-
Pajenn 369
r. kab g., manteau (sl. kabig, kaban). Lemel cap, promontoir ; sl. kap, p.382).
+ kabig g. = kabic (sorte de veste)
+ kaban g. = caban (veste de marin)
r. kabac’hted f., -ter m.
kabal, + cabale, tous sens
+ kabalour m. cabaliste (qui étudie la Cabale)
+ kabellog m., -egi pl. (Leon), champignon (A. Boché)
r. kabenn= l. kapenn, cime, sommet
kabestr, + refus (Fav.)
kabestrañ, + brider (Fav.)
kabiez = + collet ; colbac (Fav.), krogiñ e kabiez unan bennak = prendre quelqu’un par le colbac
kabliñ, + mettre des cables, réunir par des cables
kabon, lemel filet de porc (sl. kambon ; + kambonig, filet mignon) ; couard (den)
kabouilh, + mauvais rata
+ kabridañ e dal = rider le front
Pajenn 370
kached + (cachet de la poste, médicament)
kac’hadenn = + excréments quotidiens
+ kac’hek = souillé d’excréments
+ kac’her m. chieur ; emmerdeur ; kac’her kraoñ = Chinois (pobl)
r. kac’hlellat, passer au gros crible
r. kac’heller = gros crible
+ kac’herezh f. –ioù = lieu d’aisance, chiottes
kac’hus adj. chiant, qui fait chier ; lemel souillé (-us = sens actif) ; excrémental (Fav.)
kadva m. = champ de bataille (A. Bocher)
r. kadgi, kadgon = kadki, kadkon (d#g > tk)
kador, … + confessionnal = kador-gofes
Pajenn 371
kael, barrière ?...
kaer, r. kaer em eus /’m eus, kaer zo din = j’ai beau...
r. kaeznezh (Fav.)
r. kaezour m. pubis ; askorn-kaezour, os du pubis. Lemel pénil (sl. kaezourenn, amañ dindan)
+ kaezourenn f. = pénil, mont de Vénus (anatomie)
Pajenn 372
kafun / kuhun (< hun ? _ Fav.), action de couvrir le feu
kafuner / kafunouer (Fav.), instrument pour couvrir le feu
r. kabalek = à crottes sèches (ur c’hi kabalek). Personne qui fait des embarras, du chichi.
kaher m. (du) muscle, + musculature
+ kaherel adj. = qui concerne les muscle ; maladie musculaire, kleñved kaherel
kaheroniezh, myologie + (science des muscles)
kalhareger, éboueur
kailhastrek, + abondant en silex (lemel siliceux)
+ kaiman m. -ed = caïman
kaket + exitation (GW)
kalafeter, calfat (ouvrier)
Pajenn 373
r. kala-gouañv (< GW)
+ kalavrer -ien, gaspilleur
kaledigezh f. = + constipation
+ kaletadur m., -ioù = durcissement
+ kaletez coll. -enn f. = galette (A. Boché)
r. kalfich coll., + kalfichenn f. = menu copeau
Pajenn 374
kalmarenn f., mye + (mollusque bivalve)
kalmijenn = kalmizion (GW)
kalon-dev f. + brûlure d’estomac, aigreurs
kalonus, lemel qui a du cœur = kalonek
r. kalori, lemel kaloriad
kalz, c’est un comble, etc + sk. biskoazh kemend all !
r. kamalad, etc: kamarad, kamarata, kamaradegezh
r. kamaldoliad, -ed pl. camandule + (religieux de l’ordre de St Romuald, bénédictins ; < an anv-lec’h = Kamaldoli)
Pajenn 375
Kambodja, + Kambodj
kambon m., -où, varangue + (bateau)
kambon -où pl., + filet de porc, poisson,… ; kambonig = filet mignon (# kabon = chapon)
r. kampr, sl. kamchoù, kampeier (idem -pr er gerioù all diwar kampr…)
r. kampr-zu = chambre noire
kamglav / kamglaou, < klaou ; klev(stumm lec’hel)
r. kamïon m. (KLT), kamion (G) ; idem kamïonetez f. / kamionetez
kamm-digamm, sk. ur stêr kamm-digamm = une rivière qui fait des méandres
kammdro, + virage (sl. Kamdro an Ankou, Loeiz Herrieu) ; sinuosité, détour ; ruse. Lemel zigzag (sl. kammigel = zigzag)
kammdroek + kammdroiek
kammed f., + kammedenn f. jante
kammed m/f (lakat gourel ar ger kentoc’h ; # kammed f. jante. Gourel eo evit Vallée ha Jules Gros)
Pajenn 376
kammell, crosse + (jeu)
kammellenn, rouable + (outil)
kammgarrezenn, trapèze ; n’eo ket matematikel-tre... Sl. trapez -où g. (Jean Marot) ; + trapezenn -où gw. (Diwan) ; tristurieg -où m. (M. Ménard ). Sport, sirk: trapez (RH).
kammgemmeskañ = kammveskañ vb.
kammigell f. zigzag ; détour
kammigellek qui serpente ; lemel kammigellus = qui fait serpenter,…
kammvoaz m/f, mauvaise habitude (gourel kentoc’h)
+ kamod m. (= chorb, e Langidig ; bouse de vache + boue) ; mouise (fam.): n'eo ket deuet 'maez eus ar c’hamod = il n'est pas sorti de la mouise. (A. Boché)
kampagnus = + provoquant
kampech, < campêche + (bois du Mexique)
kamp-kreizenniñ = + kamp-tolpañ (simploc’h)
lemel kamp-nij = nijva
Pajenn 377
kanastrennañ v. teiller + (enlever les parties ligneuses de la fibre)
Pajenn 378
Kañgrenn, glande ; lemel amygdale (sl. hueg m., mezenn-ar-gouzoug)
r. kañgrennus = lemel glanduleux ; + qui amène l’apparition de glandes
+ kañgrenek = glanduleux
+ kanig = canard
r. kañjoler,-erezh, -iñ = lemel an ñ
kann, + al loar-gann (la pleine lune)
r. kannati = ambassade (local) ; lemel kannaddi
kannadiezh, message, da lemel , (-iezh = indique un nom abstrait, RH)
kannadur, délégation ; lemel message
Pajenn 379
kañsell f. = + chansell ou cancel (lieu fermé d’une grille, où l’on dépose le grand sceau de l’Etat)
r. kandaberzh
kantennheñvel / kantheñvel = en forme de disque
kanto / kan to m., kantoenn f (Fav.), faîtage en mottes des maisons de chaume
Pajenn 380
kantreal, vagabonder ; persécuter, poursuivre (archaïque)…
kañv, lemel enterrement (sl. interamant, douaradur)
kañvaouiñ = 1- faire le (son) deuil ; 2- gémir h.a.
kañvaouus = 1- funèbre ; 2- lugubre, h.a.
kanveoù (kanweoù), templet d’un métier de tisserand + (appareil qui sert à retenir le tissu au fur et à mesure de sa fabrication)
kaoc’h, excrément, + merde
+ kaoc’heg f. -où, -i pl. = merdier
kaoc’hek, + merdeux
kaoc’hus + chiant
kaoc’higell, dépotoir ? = merdouille (sl. kaotigell)
kaoc’hus, lemel couvert d’excrément (sl. kaoc’hek) = qui produit de la merde
Pajenn 381
+ kaol pomm = choux pommés
kaol-saout, choux à vaches ; + choux verts (e Bro Naoned)
+ kaotegenn f. = gelée (Albert Boche) =
kaotigell = nom générique pour confiture, gelée, compote, marmelade (A. Boché) ; kaotegenn f. = gelée ; youdasenn f. = marmelade ; youdenn f. = compote ; koñfitur g. = confiture (A.B.)
kaotigell f. 1- nom générique (sl. a-us) ; 2- boue (lemel fondrière).
kaotorenn: + gwregel evit Favereau = magma
kaouded, = cœur + (au figuré), conscience (Imb.) ; sl. « En hor c’haouded e c’hoantaemp e c’hoarvezfe an hevelep tra » (Pinvidigezh ar paour, p.113, Goulven Jacq).
Pajenn 382
+ kaougant vb. = abonder
kaouidell f. = petite cage
kaouled, grumeaux, + sl. pouloud
+ Korantin m., Korantina f. Sl. orin: < bzg kozh cobrant (secours) + in (terminaison hypocoristique), pe courant + in = Korantin = secourable. 1084 Kemper Courentini, 1302 Campercorantin, 1406 Kemper Corantin... Ar stum Korantin est an hini tostañ ouzh an orin: co(b)rantin.
kaoutchou(g)
kaoutr, coutre + (pièce de la charrue) ; coultr < latin sl. Favreau > Kaoultr
r. kaozeadeg = conversation(s) collective(s), discussion ; lemel conférence, entretien
kaozeadenn = (une) causerie ; (une) conversation ; (une) conférence (cf. prezegenn kentoc’h)
kap m, chape ; lemel cape (sorte de manteau)
kap m. (un) cap + (terme géographique) ; ar c’hi zo azezet war gap e reor = le chien est assis sur son derrière. Grande voile. Sl. # kab p.369.
+ kap = capable ; un den kap eo
kapeal v. mettre à la cape (terme ; maritime)
kar adj. parent… pl. kerent = parents ; + un parent = karant (A. Boché) ; ne oa nemet pemp karant d’an tolpad = il n’y avait que cinq parents à la réunion
karadegezh f. = sympathie ; lemel amabilité (sl. hegarat)
karadek adj. = sympathique ; lemel aimable
karantek adj. = amoureux (A. Boché) ; lemel ar gerioù all
karantegezh f. affection, dilection = amour tendre et spirituel (Fav.) ; lemel amabilité
karantelezh, da lemel kuit
Pajenn 383
karantez: amour ; amoureux (ma c’harantez) ; sk. sevel e karantez gant unan bennak ;
karantez-an-unan = amour-propre ; = emloc’h (plus fort)
+ karanteziñ vb. = faire l’amour (amour physique)
r. karrasenn, saleté (Fav.)
r. kardinalezh, -aliezh
karedig,… + chéri: ma c’haredig = mon chéri
kar-e-vro, + ar re se zo karr-o-bro = ce sont des patriotes
karez f. blâme, reproche ; lemel faute, crime
kareziñ vb. = blâmer, + incriminer, reprocher
Pajenn 384
kargad-a-gevredi hervez. Fav.: kev + redi (?) (p.404, ger.) ; kefridi variante...
r. karglout
karkan = carcan ; sl. collier = karkanig, kolier,…
karn m. sabot (de cheval) ; f. tas de pierre, cairn
karnach,… + chahut
karnachal,… + chahuter
karnata vb. piaffer (cheval)
karo coll. carreau (au jeu de carte) ; r. karoenn f. ; lemell karavenn
Pajenn 385
karregus, da lemel ; sl. karregek
r. kevridi, kevridiad, kevridiañ, kevridiezh, kevridiour
r. kefriza / kevriza ; + en em gevriza = se fiancer
keger, kegi, + kogoù, pl. de kog
keginer = cuisinier (; + keginour = cuisinier de métier
+ kehel m. -où = culte ; intention ; dévolu ; intersigne. Teurel kehel war unan bennak = jeter son dévolu sur quelqu’un.
+ keheler m. -ien, dévôt, vénérateur
kehid = filipendule + (plante)
r. keid-all < kehid-all. Sl. keit 5 linenn amañ dindan (Fav. adj. ou adverbe)
r. kehidañ = égaliser
r. kehidel = équiboxe
keindraeneg = épinoche + (poisson)
r. keit > kehid a. ou adv. kehid hag ober = tant qu’à faire
r. kehiderezek = (gamme) tempérée
+ kehita = chercher des filipendules
+ kehitaat vb. = ajuster ; tirer à quatre épingles (femme)
r. keitet > kehitaet = tirée à quatre épingles ; te zo kehitaet dit (Treger)
r. kehidgarek ; r. kehid-ha-kehid ; r. kehidrannadur, kehidrannadus
r. kehidrannañ
+ kehituek adj. = équilatéral
kejadenn = rencontre ; + convergence, jonction
Pajenn 386
karrezer-botoù, lemel carreleur
karrhent = hent-karr
r. karrigellerezh
karr-mordok = triqueballe + (chariot)
karroñs, préceinte + (terme de marine)
karr-stlejet, balladeuse (
r. karr-stred (lemel an-a-)
karrtenn -où, carte + (géographie, etc) ; kartenn f., pl. kartoù ; c’hoari kartoù = jouer aux cartes
karter, quartier ; quart (être de quart), etc
Pajenn 387
kartoñs = kartoñ ; idem kartoñadur, kartoñañ, kartoñerezh
kartouron -où /-ed = quarteron (mulâtre + blanc ou noir)
karvan = machoire (= javed, chagell) ; lemel gencive (= kig-dent, moñsenn f. = gencive édentée [vieillard],sans dent [bébé])
karvan = charogne ; sl gagn (da impli kentoc’h)
karvez = biche ; lemel sauterelle (sl. lammerig ivez)
r. karzhprenn = petite fourche (plutôt que fourchette)…
kas = haine ; un a hir [a:] eo ; neuze ez euz ur -z e fin ar ger. Gwelloc’h vefe skrivañ + kaz. Sl. kazout = haïr.
kasaus = haineux ; lemel odieux, haïssable, détestable ; sl. kasâdus / kazadus
+ kasâdus / kazadus = haïssable, odieux, détestale
Pajenn 388
kas-holen = kas-halen
e plas kasia lakat akasia
r. kasked = casquette e gwenedeg ; lemel casque (tokarn), heaume (helm)
r. kazlec’h / + kasva = station émettrice (lemel poste émetteur de radio)
+ kasoniadus = haïssable (= kasâdus, kazadus)
Pajenn 389
katar-remm = humeur (substance fluide, médecine ancienne)
+ katellig = kateller ; hemañ zo katellig
r. katolik -ed ; katolikiezh
r. kavadur = excavation ; lemel action de creuser
+ kaverezh m. = action de creuser
Pajenn 390
kavailhad m.-où = coterie, + lobby
kavailher, comploteur, + lobbyiste
kaval = roussin (cheval de charge)
kavalier = cavalier (armée)
kaver = kavenner, celui qui creuse
kavout, en em gavout gant unan bennak = rencontrer quelqu’un
kazeg f. = jument, pl. kazegi, kazeged, kazekenned
kazelel adj. axillaire (qui a rapport à l’aisselle)
kazelge / kalzelyew = dindan kazelge + être sous le joug, sous la domination psychologique de quelqu’un
Pajenn 391
kazh-karvetaer , lynx = liñs m.
kazh-mezv = toton (toupie)
kediv = khédive (titre porté par le vice-roi d’Egypte au 19e siècle)
kefalenn / kevalenn kentoc’h = ragoût
kefarz < kef-arz
r. kefeleg-aot = courlis (oiseau)
r. kefelin = kevelin < elin (> ilin), daougevelin lst. = coude (RH, kevelinad = coudée), + coudée (kembraeg = mesure de longueur), partie du coude au poignet (Pelletier)
kef-espern = < kef = tronc ; # kev- = rakger (co-, com-)
r. keflusk = kevlusk < kembraeg: f = v ; ff = f
r. kevluskañ, kevlusker,kevluskerez, kevluskus
Pajenn 393
kel m. lst. -ioù, + -où = box compartiment
kel m. mention, nouvelle, + information ; = doere m.-ioù (GW)
keladur m., herminette ; = taladur f.
kelc’h m. = kelc’henn f., = kerl m. / kerlenn f.
kelc’hdreiñ = kelc’hdroiñ, -et
kelc’hfiñvskeudennoù pl. = cyclorama (toile de fond demi-circulaire ou demi-elliptique enveloppant tout un décor théatral ; permet des effets lumineux: lever ou coucher de soleil, ciel étoilé, etc)
+ kelc’hwidenn f. cyclone # korc’hwezh m. = tiphon ; korventenn = tornade,…
Pajenn 394
kelienn pl. = kelion (GW)
kelin pl. de kolen = + petit(s) d’un animal
kellann f. = pazenn f. -où + (échalier ; passée, en gallo)
r. kelskriver = correspondant de presse ; sl. kelaouer = reporter
r. kelteg (hep -i-) ; kelteger ; keltegour ; keltegouriezh ; keltek ; keltekaat
+ keltegezh = celticité (< langue celtique)
Pajenn 395
Kember = Kemper (-mb = skrivadur kozh) ; [m] a lak /b/ da vont da /p/
r. kemperiñ
kemblac’h = analogie (Imbourc’h) ; pendant (J. Ewan) ; e kemblac’h gant = correspondant à, en réponse à (J. Ewan) ; congruence (Fav.) ; égalité, équivalence (RH), lemel rapport.
r. kemblac’hañ = lemel conditionner (RH) ; + rendre égal, équivalent
kement, + kement ha (ma) + vb: kement hag ober (vb à l’infinitif) = tant qu’à faire ; kement ha ma c’hellan (vb. conjugué) = tant que je peux.
kement-ha-dregant, pourcentage ; sl. dregantad (aesoc’h da implij)
kempenn, lemel économe
kemmmeskañ, + kemmeskañ gant = confondre (deux ou plusieurs choses)
Pajenn 396
kempenn = arrangement ; + nettoyage
r. kempennour, lemel arbitre (sl. tredeog, arbitre sportif ; kempezour, arbitre dans un différent)
+ kemplegañ vb. = compliquer (les choses simples, par ex.)
kemplezh f.(un) complexe (psychologie)
+ kempoell adj. = cohérent ; kempouell (A. Bocher) < gwenedeg /oui/
r. kempouezer, arbitre + (sens général, ne convient pas pour le sport)
+ ken adj. = beau
kén adv. seulement, plus…(gant ur pik war an -é-, d’ober an diforc’h gant ken) ; sk. ne wel ket ken splann kén
kenn = peau (-e- berr = [e])
r. kenhambroug
kenannez, + immeuble
kenaozadur, r. organisme (social et non biologique)
Pajenn 397
kenarouez = r. symbole commun ; an daou dra-se zo kenarouez, nint ket kenarouez
kenarouezañ
kenarouzek = symbolique ; # arouezel = qui concerne le symbole
kenbouez, -añ, da lemmel ?
+ kendac’hoez (GW) = période avant la sieste ; sl. ec’hoaz p. 218 RH ; ac’hoez Fav. ; kouskae Alan Noac’h
kentagadur, réaction chimique ?, da lemel. Tagadur = étranglement… Sl. dazgwered = réaction en chimie, physique.
kendagañ, réagir chimiquement ? Da lemel.
kendac’h, lemel contenance
kendalvoudegezh, équivalence ; compensation… da lemel (disklaer, luzhiet)
kendalvoudek adj. équivalent ; lemel compensation
kendalvoudus adj. qui compense
Pajenn 398
r. kendamouezh (damouezh = émulation, < MM)
kendegouez (-ž leonek ; > -h ebet : n’eo ket etimologel)
kendereadegezh,… assortiment + (de personnes)
r. kendeverañ = kendiveriñ kentoc’h (deverañ = Treger ; diveriñ er broioù all hag e kembraeg)
r. kendiskuliañ, comanifester
r. kendiskulier, comanifestant
kendoareañ m. analogie ; conformité ; r. en rapport avec… (lemel rapport)
Pajenn 399
kendoareañ, lemel s’approprier
+ kendodiñ vb. = synthétiser
r. kendorfeder –ien = complice
kendougen = + porter ensemble ; apporter sa quote-part
kendreiñ + kendroiñ = tourner ensemble…
kened f. beauté + (ken = beau)
+ kenedelaat vb. = esthétiser, vouloir à tout pris faire de l’esthétique
+ kenedelour g. = esthète (< kenedel adj. esthétique) = personne qui aime l’art et le considère comme la valeur essentielle
r. kenedelouriezh gw. = esthétisme (lemel esthétique) = doctrine qui met au premier plan la virtuosité ou le raffinement formels
kenedoniezh gw. = l’esthétique (lemel science ;+ philosophie = réflexion sur la beauté, théorie du beau)
kenedoniour g. = esthéticien + (philosophe qui réfléchit sur la beauté)
kenedour m. = esthéticien de métier ; lemel esthète. Ur surjian kenedour = un chirurgien esthétique
kenedouriezh gw. = esthétique pratique
r. kenedus adj. = qui produit du beau (lemel beau)
+ keneilez gw. = compagne ; amie
+ lemel keneilded gw., keneilder g.amitié: -ded, -der sont des terminaisons qui se mettent à des adjectifs pour former des noms ; keneil est un nom, d’où construction inadéquate ; d’où:
+ keneiliezh gw. = amitié (Albert Boché) ; syn. = mignoniezh
kenel f. - ioù, lemel nation = ethnie !
+ kenelour g. adj. = ethniste (Imb.)
+ kenelouriezh gw. ethnisme (Imb.)
r. keneb< ebeul
Pajenn 400
kenfetisadur , conglomérat &kenfetisaat, conglomérer da lemel, savet <fetis = épais, dense,compact, etc
kendolpadur g. = conglomérat (TK)
kendolpañ vb. = conglomérer (TK)
kenfeur = proportion ; lemel contrat (sl. kevrat, kontrad)
kenfeurel, lemel contractuel
kenfeuriañ, lemel conclure un contrat
kenfeurier g. -ien, lemel contractant ; proportionnaliste = partisan de la représentation proportionnelle (MMT)
kenganañ vb. = lemel rimer ; + harmoniser (chant)
r. kengevridiezh (< kembraeg kevridi)
kengejañ, lemel converger (sl. kengerc’hañ, < kerc’h = mouvement vers, Imb.
kengejus, lemel convergent (sl. kengerc’h, < kerc’h)
kengensonadur = allitération (sl. kensonadur ; kenganez, < kembraeg Fav.)
kengevredad, lemel coalition
kegevrediñ, lemel coaliser, agréger
kengevrenn, commensurable, da lemel ; sl. kenvuzul
kengevrennek, cointéressé, da lemel
Pajenn 401
kenglotañ, lemel (s) adapter
kengreizennadur, lemel convergence
kengreizennus = qui concentre ; lemel convergent
kengreizennusted gw, -ter g. concentration ; lemel convergence
kengronnad, compilation (sl. kendastum g.)
kengronnañ, compiler (sl. kendastum vb.)
kengronner, compilateur (sl. dastumer g.)
r. kenn-houarn, machefer (Fav.)
kenin stroll, asphodèles ; keninenn f. = une asphodèle
kenkizadur, lemel expropriation (sl. diberc’hennadur) ; envahi par les branches, etc (Fav.)
kenkizañvb., lemel exproprier (sl diberc’hennañ) ; envahir de branches, etc (Fav.)
kenklav m. étrape (sl.ger. Larousse bras) §§§§§
Page 402
kenlinenn gw. ligne parallèle ; voie parallèle + (train)
+ kenlod g. part sociale
kenlodenn,…1- contingent, contribution ; action…
kenopodieged pl., chénopodiacées (plante comme les épinards, etc)
kenouiziegezh, lemel conscience ; littéralement science partagée
kenouiziegezhus, da lemel consciencieux ; n’eus ster ebet)
kenouiziek, lemel conscient ; littéralement aussi savant que les autres
Pajenn 403
kenreizhad, diaes d’ober gantañ ; lakat en e blas: reizhiad = système (Imb) ; idem evit ar gerioù da heul: kenreizhadur, kenreizhadurek, kenreizhaduriñ, kenreizhañ, kenreizhek
kenrenerezh, direction commune (gestion)
r. kenreuzied sg., -idi pl.= compagnon de souffrance (< reuzied = victime)
kenrezañ, ken- ne glot ket gant ar ster ; sl. rezañ = araser (tu galleg- brezhoneg RH)
kenroudennek adj. = ayant des stries parallèles ; kenroudenn f. -où = strie parallèle
kenrouedad f., système (internet)
r. kenroufennek adj. = ayant des plis, des rides parallèles ; kenroufenn -où = pli, ride parallèle
kensantus, sympathisant (affectivité) # kenduat (politikerezh)
- Notennoù: sympathie = kenhoal, < hoal = attrait (RH) ; kendrivliañ avb. (TK, Geriadur ar brederouriezh). Apathie = diersav, < ersav = réaction (TK, Ger. ar bred.) ; antipathie = erez f. (RH), sk. kemer erez ouzh u.b. ; empathie = entrivliañ m. avb. (TK, Ger. ar bred.).
kensentidigezh = obéissance collective (lemel discipline) ; discipline = kevreol gw. (J.Ewan)
kensentus = obéissant ; discipliné
kenseurt, lemel associé ( = keveler g. < A. Boché)
kenseurterezh, (uneassociation sl.keveladur m., A. Boché), + compagnonnage…
kenskeudennegezh (symétrie ?), kenskeudennek(symétrique ?) da lemel
r. kenskeulenn = à la même échelle (< skeul)
r. kenskwer da lemel
Pajenn 404
kensonañ = harmoniser
kenstag, lemel cohérent, cohérence ( = kempoell g , Imb.)
kenstagus, kenstagusted da lemel
kenstankaat, (se) condenser, + épaissir ; devenir dense (foule, par ex.)
kenstankadur = condensation ; + densification
kenstankañ, da lemel (< stankañ = étancher, boucher, obstruer)
kenstekiñ, s’entrechoquer ; lemel joindre des pièces, etc
r. kenstred (sl. streed er C’hatolikon = [e:], un /é/ hir eo) ; straed = stumm rannyezhel Leon
+ kentrivus adj. = compétitif
kenstudi, lemel étude comparée
kensturienn f. + (une) parallèle
r. kendanaoudegezh
Pajenn 405
+ kentauel adj. = récent (A.Boché)
r. kendarouez
kentdorn, avant-main (vieux)
kantilitr (< kant)
kantim, idem
kantimetr, id.
kentkemenn vb. avertir (lemel à l’avance)
kentkuzuliañ, préopiner ? (da lemel)
r. d e plas t: kendlakadur, kendlaka(a)t, kendlavar, kendlavaret
r. kendouiziegezh
kentpouellad< A. Boché (< -oui e gwenedeg) _ sl ur ger all a-raok… _ §§§
r. kendrediñ, kendrediañ, kendrediezh
r. kenstad f. état primitif (# ur stad kent = un état antérieur)
r. kenstummadur = préformation (lemel prédisposition)
r. kenstummañ vb. préformer (lemel prédisposer)
Pajenn 406
kenunaniezh f. -où coalition+ (< unaniezh = union)
kenunvaniezh f. concorde ; communion(<unvaniezh = union morale) ; sl. kenunvan = (en) communion ; bezañ e kenunvan / bezañ kenunvan = être en communion dans… (Imb.)
kenunvaniñ vb. lemel(s’) uniformiser ; = unifier (de concert), Fav. ; sl. peurunvan = totalement unifié
r. kenventadus = commensurable
r. kenventadusted, kenventaduster
+ kenveno = de même avis que… ; bezañ kenveno gant u.b.
kenvilin, +kenvelin (GW.), kenveilh(K.) = moulin banal
Pajenn 407
kenvreutaat = débattre (discuter)
kenvreutaer = celui participe à un débat
kenvreutaerezh = débat
kenwallerezh = complice ; lemel connivence (# connivence = kenemglev)
kenyalc’h + -où pl.
kenyouc’hadegf. -où = acclamation (collective)
r. kenyouc’hadenn f. -où = (une) acclamation
+ ker adj. = cher ; aimé
kêr -ioù = + (une) ferme (e Kerne)
Pajenn 408
kêrbenn , capitale ; lemel métropole (= meurgêr)
kerboullenn, guède + (plantenn)
kerc’hat, + ramener, rapporter
kerc’henn, lemel cou ( = gouzoug)
Pajenn 409
kerliñ, + cercler (une barrique)
+ kermes m. -où = kermesse
kerneveg: + sl. kernoweg = langue cornique
r. kernezh (Fav. + MM)
kerniel-gavr, alysse + (plantenn)
kernigell sl. kornigell
+ kerreizhañ = corriger (rendre correct, < kerreizh, correct), Albert Boché
+ kerluz g. = algue ; loche de mer (Fav.)
kerrus stroll. = algue verte; keuruz = petites anguilles, parfois petit congre (Fav.)
kerse m., + hadañ kerse = se préparer du regret dans l’avenir (MM)
kerteri, répugnance = + il m’en coûte (< ker) de faire quelque chose
Pajenn 410
kerzhout + kerzhet, marcher
ket = ked: distaget [ke:t]: mont da ge:t
ketaer (cohéritier) < kethaer = + kethêr (< hêr, héritier)
keuz = keuñž (distagadur Kerne), regret
Pajenn 411
kenannezus = hospitalier ; r. kevannezadus = habitable
+ kevatalaat = mettre en équation
+ kevatalenn f. = (une) équation
keved, lemel quenouillée
keveladur m. = (une) association (Albert Boché)
keveladurel adj. = relatif aux associations ; ar bed keveladurel = le monde associatif (Albert Boché)
kevelañ vb. = (s') associer (Albert Boché)
keveliñ vb. = collaborer (Albert Boché)
kevelus adj. = associatif, qui associe ; ul labour kevelus a-bouez en deus graet = il a fait un travail associatif important (Albert Boché)
keveradur = keñveradur ; keverata = keñverata
Pajenn 412
kevre = lin ; + connexion ; ligue
kevread = contenu d’une ligue ; lemel combinaison
kevredad m. = fédération ; lemel association, ligue, alliance
kevredigezh f. = société ; lemel association (= keveladur)
+ kevredigezhel = sociétal ; lemel social (= sokial)
E plas ar gerioù adalek kevrin betek kevrinus, lemel occultisme, occulte h.a. / sl.: Imbourc’h B > G, pajenn 226-227 =
kevrin, mystère (religieux) ; kevrinegezh , caractère mystique b ; kevrinek ag de caractère mystique ; kevrinel, mystique ag ; kevrinelezh b mysticité ; kevrinelour, mysticiste g & ag ; kevrinelouriezh, mysticisme b ; kevrinour, mystique b ; kevrinouriezh mystique b.
+ kewir = certain (A. Raude) ; ankewir = incertain
kezarian, césarian ; lemel césarienne
+ kezarienn f. = césarienne
kezeg-mezheven = kezeg-mezevell, chevaux de bois (manège) ; < mezevelliñ = étourdir
Pajenn 413
kiañ, + s’échiner ; s’acharner
+ kichen f.: e kichen = (à) proximité (Favereau)
ki-gaol, (fam.) flatteur, adulateur ; + gigolo
Pajenn 414
kil, sk. kil e zorn, le dos de sa main
kignat, + éplucher (des pommes de terre)
kignez = cerises (guignes)
Pajenn 415
kilenebiezh f. réaction + (politikerezh)
kilgog, fille aux manières de garçon = garçon manqué = pilbaotr f. (Kerne), ur bilbaotr (T.K.)
kilhañ, ensorceler, + envoûter ; = kelc’hiañ (< kelc’h a orin)
kilhegezh,da lemel ? ; + sl. kalavenn = germe d’un œuf
Pajenn 416
kilvelezour = + kilmelouer = rétroviseur
kinnig = kennig Gwenedeg ; offre, + proposition ; vb. + proposer ; menacer de quelquechose (rare)…
kinnigadur = oblation, etc ; lemel dédicace ; sl. dedi m. = dédicace ; dediañ = dédier
Pajenn 417
+ kintiñ vb. = protester, se rebeller, renacler
+ kitar = cytare ; gitar = guitare
+ kitarour = cytariste
kiviz, faînes+ (frouezh) ; = fion, finuj
Pajenn 418
kizidik = sensible (à la douleur), sk. un troad kizidik ; par ext., susceptible: un den kizidik (Fav.).Lemel délicat ?
klaoustre = kaoustle (gwenedeg) = pari ; kaoustleañ vb. parier
r. klasad = ensemble des élèves (lemel contenu d’une classe)
klasker bara, klaskerien bara
Pajenn 419
klav = klaou (Fav.), ferrement
klaouiañ vb. (Fav.), ferrer
r. klec’hier pl. de kloc’h (cloches) ; lemel kleier
kleiz =gauche ; # kleiz = kreiž, craie
+ klenkell f. = classeur (= renkell f.)
Pajenn 420
kleuz adj. vide, creux. Lemel transparent(= treuzwelus) ; clair (en parlant de l’eau) = boul.
kleuzeur-stred (pas de -a- dans stred = forme dialectale du Léon ; cf. Catholicon = streed)
klevout:+klevet/selaouet eo bet ouzh/doc’h e bedenn = sa prière a été exaucée
kleze m. ; + ur glezeñv f. (gwenedeg)
Pajenn 421
+ klipenn, + houpe du bonnet des petites filles (Kerne)
r. kloc’h sg., klec’hier pl. = cloches
Pajenn 422
kloge, + louche
klogor, + klogorenn f = une ampoule électrique
klokaat, perfectionner + (par extension)
klokted, -er = + complétude (A. Boché)
r. klopenn (klo, "abri", zo gwregel), neuze, klopenn zo gwregelivez: ur glopenn
klor (da implij kentoc’h eget klos, RH 6 linenn dindan)
klosenn f. = + boîte crânienne (Fav.)
+ klot m./f. gloussement, le fait de glousser (Fav.)
klotadur, + application ; lemel supplication ; correspondance (entre deux termes, etc)
+ klotal vb. = glousser
+ klouanek = morne, triste (GW)
kloukañ = + (se) goinfrer
Pajenn 423
kluchenn f. = + personne qui a besoin d’affection (la plus part du temps un enfant)
kludell f., + caisse d’automobile
r. koadeg-gouez, forêt vierge
+ koadegour m.-ien = forestier
koadour, bûcheron ; lemel forestier
Pajenn 424
koant, + mignon
+ koarerez f. = cireuse (machine)
r. koavenn (< distagadur GW), koavennek, koavenner, koavennerezh, koavenniñ, koavenn-skorn.
+ koc’h f. = gangue, impuretés, dépôt, résidus, scories
Pajenn 425
r. koc’hu:<galianeg udo, ʺparler fort, crierʺ, doté du préfixe péjoratif co- = ʺvacarmeʺ ; a donné ʺhuerʺ en français et a désigné le marché public en vieux français ; a le sens de ʺhallesʺ en breton ; doit s’écrire koc’hui ou koui ; se dit ar c’houi à Kemper.Catholicon: cochuy ; Gregor Rostren: coc’huy ; distaget /a’hwi/ e Karaez (Fav.).
koef ; kouef e GW
kof, + coque de navire (kof ur vag)
kog+ pl. -où = (des) coqs
kokerlu = cotylet,+ ombilic, nombril
kondre:+koldre (< kolo + drez) = dessous de plat
Pajenn 426
Kombodiñ = + distribuer les pièces( d’une maison)
Pajenn 427
konifered: da lakat pajenn 428 (hervez al lizherenneg)
Pajenn 428
+ koniri f. -où= connerie
+ konsantiñ vb. = consentir
kontadenn, + moment conté (ex. veillée…)
kontammiñ+ contaminer
kontammus, lemel venimeux ; + contaminant
+ kontaouer m. -ien = comptable (A. Boché)
r. kountell, kountilli (kontel Léon, koutell Gwened, kountell Kerne)
kontour, da lemel ; sl. kontaouer ci-dessus
Pajenn 429
konvolvuleged pl., convolvulacées + (plantes)
korac’h -ed g.= coracle, curragh (type d’embarcation du Pays de Galles et de la côte ouest d’Irlande)
Pajenn 430
+ korfellat vb. = se vautrer (GW)
Korfenn f. = corsage
koriandrez coll., -enn f., coriandre + (plante)
kornad& kornad-bro, + contrée
Pajenn 431
korn-brec’h m. épicondyle + (anatomie)
kornzigeriñ& kornzigoriñ (Su Breizh Izel)
Pajenn 432
+ korser g. -ien lst. = corsaire
korvoiñ: sl. cormo, Fleuriot, p. 118 = profiter de la nourriture ; avaler.
+ kos coll. -enn f. = vers intestinaux
koshaat: vieillir, prendre un coup de vieux ; = fallaat (# kozhañ = vieillir doucement, avancer en âge)
Pajenn 433
kouchañ, + savoir s’y prendre (technique)
r. kouež (hep -h-), idem kouežadenn, kouežañ, kouežus =-ž Leon (ne vez ket distaget er broioù all)
Pajenn 434
kouign:distaget /kwign/ hervez Favreau. Daou seurt kouign-amann zo: hini Douarnenez hag hini diwar ar maez, anvet ʺgâteau bretonʺ e galleg.
koukou ha koukoug
kouldri zo direizh: + koulmdi (koulm + ti)
koulzad, + intervalle de temps ; lemel date
r. koulzadiñ = indiquer une durée ; lemel dater
koun:+sk. en souvenir de quelqu’un = e koun eus un den bennak
kounaenn, + rappel (A. Boché)
Pajenn 435
kounnar+ grande colère
kounnariñ+ enrager, se mettre en forte colère
koupenn jatte + (récipient rond et sans rebord)
r. kourt -où (< galleg kozh cort) = cour (de maison, + de tennis)
kourn, grondin + (pesk)
ko(u)ronk
kouronklec’h = kouronkva (distagadur k> g)
kourrezañ v. corroyer + (prépare la glaise à bâtir ; donner sa façon au cuir)
kourser = coursier a)- cheval de selle, de course, lst. kourser -ed ; b)- employé chargé de porter des paquets, lst. -ien/-ion) ; # korser g. -ien = corsaire
+ kourtiniñ, -añ = natter (G)
+ kousi -où lst. = tache-s
kouskedenn gw. = couchage, + couchette
kousked-foll g. catalepsie (attaque…)
kouskerez+ -où (lemel -ed) , dormant (de porte…)
+ kousantiñ / konsantiñ = consentir
Pajenn 436
+ koustele -où = pari
kozhañ + # koshaat (prendre un coup de vieux)
kraf -où /-ioù
r. kragaotroù (evit an distagadur: K > G dirak a)
Pajenn 437
kra(m)pinell gw. appât, + appeau ; attrait
krampouezh-mouezig /+ mousig(Fav.)
kran = bien mis, + sk. gwisket kran
kran g. cylindre ; + kran douar = rouleau agricole (Fav.)
krankal = cétacé + (morvil g.); baleine + (balum gw.)
kranketaer g. = crabier + (héron crabier qui se nourrit de petits crabes)
+ krañvag.: daoulagad krañv =yeux coquins (G)
krañvach m. gueusaille ; + bohémiens (Pourlet)
kraoñ = kanaoù (G)
Pajenn 438
kraoñenn-vevin = aloyau + (tamm eus kig bevin)
kraoñenn-vouch = avelinier + (noisetier à noisettes allongées)
kraoñ-mouch = avelines + (fruit oblong de l’alevinier)
+ kraou-yer = poulailler industriel (A. Boché)
kraost g. = flegme, pituite (dans l’ancienne médecine, une des quatre humeurs fondamentales du corps).
kraz: gant un a hir [a:]
kravazh g., + brouette sans bord
kravell gw. + binette
kravellat vb. + biner
Pajenn 439
krazenn gw.-où+ biscotte-s
kre g. (un) fort, (une) fortification ; = kreñvlec’h
+ krec’henn gw. = colline
+ kredadus ag. = croyable
kregiñ = krogiñ vb.
kreiz m., kreizenn f. = centre (A. Boché)
-kreizel, kreizennel adj. = central (A. Boché)
kreizelaat, kreizennelaat = centraliser(A. Boché)
kreizañ, -iñ, kreizennañ = centrer(A. Boché)
Pajenn 440
kreiz-etre = par l’interstice(de), +juste entre; sk. dre greiz etre ; "kreiz etre chapel Maodez ha Koad Treuskoad" (Fav.)
krenn ag., lemel adulte ; moyen (ar Grenn Amzer = le Moyen Age) ; rond = kronn (< Catholicon)
krenn gw. (cuve) = grenn gw.kentoc’h(<Favereau)
krennaat> kronnaat =(s’) arrondir (< Catholicon)
krennañ vb. arrondir> kronnañ (< Catho.)
krennded> kronnded f., -der m. = rondeur (< Catho.)
r. krennbikern > kronnbikern g. = cône
r. krennbikernek> kronnbikernek = conique
Pajenn 441
krennder> kronnder m. rondeur
r. krennenn = ronde (en musique) > kronnenn
kreskard m. = adolescent, A. Boché
kreskata vb. b
kresketaat vb. = cultiver (faire pousser), A Boché
kreskataer g. -ien = cultivateur (A. Boché)
kreskataerezh g. = culture ; kreskataerezh maiz = culture du maïs. A. Boché
krestenenn, + carapace (crustacé)
Pajenn 442
kret a zlefe bezañ skrivet kred = [e:] hir
kreun, croûte (de pain)
kreuz = estomac ; + ag. creux
kribin f. = carde, séran + (peigne pour carder la laine)
kribiner, + chamailleur
kridienn ; kridiennañ ; kridiennus (pouez-mouez)
Pajenn 443
krispen = lemel penchant ; = versant, pente
križ (ž = z leoneg)
križaj, + giboulées (G).
križan = rendre plus cruel
krizañs, + rétractibilité du bois (Fav.)
r. krizted f., krizter m.
r. krizteri
r. križenn = glizenn, + griženn (Fav.)
r. kroashent
Pajenn 444
r. kroc’henn… hag ar gerioù all war-lerc’h betek kroc’hennus (< Albert Boché)
+ kroc’hennadus = cicatrisable
r. krog-où, kregier
krogad, lutte, + empoignade, altercation, discussion violente (A. Boché)
krogenn, idem evit ar gerioù all betek krogenn-Sant-Jakez (A. Boché)
Pajenn 445
r. krog-youd
+ kronn = rond (< Catholicon)
r. krennañ > kronnañ = arrondir
r. krennded > kronnded f., -der m. = rondeur
r. krennbikern > kronnbikern g. = cône
r. krennbikernek > kronnbikernek = cônique
+ kronnenn f. = ronde en musique (< Catholicon)
krouadurioù = créatures (lst.) ; krouadurien = enfants (lst.)
r. kroueour = créateur (# krouer = crible)
+ kroueaj = germe (plantes), GW
Pajenn 446
krouis = kreuz ; krouizadur = kreuzadur ; krouizenn = kreuzenn ; krouiziñ = kreuziñ (sl. pajenn 442)
kruel = cruel ; pénible (RH) ; brutal -ement (Fav.) ; dic’hoarzh, mousc’hoarzh ginet ; displijus, poanius (Here). Dre astenn: brav kruel = très beau … Lemel rigoureux, grave ; puissant.
krug -ed, staphylin + (coléoptère)
kuchenn f.-où, + couettes
Pajenn 447
r. kuit,… hag eñv kuit = et le voilà parti. = Kas kuit = renvoyer.
r. kulas < kuras = cuirasse ; kurasour = cuirassier
kultur, lemel civilisation
Pajenn 448
kuñder, m. = poli ;+ sk. le poli de la pierre
r. kur m. cure (soins) ; + toull-kur = trou fait dans un talus pour laisser l’eau s’écouler
kurundamez coll. = corindon + (pierre précieuse très dure)
kurunoù pl. coups de tonnerre = + gurunoù m.(Bro Gwened)
kushadek ag. cryptogame + (plante). > kuzh + had + ek
Pajenn 449
+ kuzul-rannvro g. = conseil régional
r. kuzumiñ = consumer, détruire ; consommer + (sl. beveziñ).
(Fin al lizerenn K)
o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-
Date de dernière mise à jour : dimanche, 24 octobre 2021