Créer un site internet

K

-*-

 

Sinoù ha berradurioù

 

+                     ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev)               =          ster

lem.                 lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet)            G.        Gwened

r.                     da reizhañ                                                                 GU      Gwened-Uhel

adj.                  anv-gwan                                                                  T          Treger

#                      disheñvel ouzh                                                          ??? pe §§§       da studiañ

 

-*-

 

 

Pajenn 369

r. kab g., manteau (sl. kabig, kaban). Lemel cap, promontoir ; sl. kap, p.382).

+ kabig g. = kabic (sorte de veste)

+ kaban g. = caban (veste de marin)

r. kabac’hted f., -ter m.

kabal, + cabale, tous sens

+ kabalour m. cabaliste (qui étudie la Cabale)

+ kabellog m., -egi pl. (Leon), champignon (A. Boché)

r. kabenn= l. kapenn, cime, sommet

kabestr, + refus (Fav.)

kabestrañ, + brider (Fav.)

kabiez = + collet ; colbac (Fav.), krogiñ e kabiez unan bennak = prendre quelqu’un par le colbac

kabliñ, + mettre des cables, réunir par des cables

kabon, lemel filet de porc (sl. kambon ; + kambonig, filet mignon) ; couard (den)

kabouilh, + mauvais rata

+ kabridañ e dal = rider le front

 

Pajenn 370

kached + (cachet de la poste, médicament)

kac’hadenn = + excréments quotidiens

+ kac’hek = souillé d’excréments

+ kac’her m. chieur ; emmerdeur ; kac’her kraoñ = Chinois (pobl)

r. kac’hlellat, passer au gros crible

r. kac’heller = gros crible

+ kac’herezh f. –ioù = lieu d’aisance, chiottes

kac’hus adj. chiant, qui fait chier ; lemel souillé (-us = sens actif) ; excrémental (Fav.)

kadva m. = champ de bataille (A. Bocher)

r. kadgi, kadgon = kadki, kadkon (d#g > tk)

kador, … + confessionnal = kador-gofes

 

Pajenn 371

kael, barrière ?...

kaer, r. kaer em eus /’m eus, kaer zo din = j’ai beau...

r. kaeznezh (Fav.)

r. kaezour m. pubis ; askorn-kaezour, os du pubis. Lemel pénil (sl. kaezourenn, amañ dindan)

+ kaezourenn f. = pénil, mont de Vénus (anatomie)

 

Pajenn 372

kafun / kuhun (< hun ? _ Fav.), action de couvrir le feu

kafuner / kafunouer (Fav.), instrument pour couvrir le feu

r. kabalek = à crottes sèches (ur c’hi kabalek). Personne qui fait des embarras, du chichi.

kaher m. (du) muscle, + musculature

+ kaherel adj. = qui concerne les muscle ; maladie musculaire, kleñved kaherel

kaheroniezh, myologie + (science des muscles)

kalhareger, éboueur

kailhastrek, + abondant en silex (lemel siliceux)

+ kaiman m. -ed = caïman

kaket + exitation (GW)

kalafeter, calfat (ouvrier)

 

Pajenn 373

r. kala-gouañv (< GW)

+ kalavrer -ien, gaspilleur

kaledigezh f. = + constipation

+ kaletadur m., -ioù = durcissement

+ kaletez coll. -enn f. = galette (A. Boché)

 

r. kalfich coll., + kalfichenn f. = menu copeau

 

Pajenn 374

kalmarenn f., mye + (mollusque bivalve)

kalmijenn = kalmizion (GW)

kalon-dev f. + brûlure d’estomac, aigreurs

kalonus, lemel qui a du cœur = kalonek

r. kalori, lemel kaloriad

kalz, c’est un comble, etc + sk. biskoazh kemend all !

r. kamalad, etc: kamarad, kamarata, kamaradegezh

r. kamaldoliad, -ed pl. camandule + (religieux de l’ordre de St Romuald, bénédictins ; < an anv-lec’h = Kamaldoli)

 

Pajenn 375

Kambodja, + Kambodj

kambon m., -où, varangue + (bateau)

kambon -où pl., + filet de porc, poisson,… ; kambonig = filet mignon (# kabon = chapon)

r. kampr, sl. kamchoù, kampeier (idem -pr er gerioù all diwar kampr…)

r. kampr-zu = chambre noire

kamglav / kamglaou, < klaou ; klev(stumm lec’hel)

r. kamïon m. (KLT), kamion (G) ; idem kamïonetez f. / kamionetez

kamm-digamm, sk. ur stêr kamm-digamm = une rivière qui fait des méandres

kammdro, + virage (sl. Kamdro an Ankou, Loeiz Herrieu) ; sinuosité, détour ; ruse. Lemel zigzag (sl. kammigel = zigzag)

kammdroek + kammdroiek

kammed f., + kammedenn f. jante

kammed m/f (lakat gourel ar ger kentoc’h ; # kammed f. jante. Gourel eo evit Vallée ha Jules Gros)

 

Pajenn 376

kammell, crosse + (jeu)

kammellenn, rouable + (outil)

kammgarrezenn, trapèze ; n’eo ket matematikel-tre... Sl. trapez -où g. (Jean Marot) ; + trapezenn -où gw. (Diwan) ; tristurieg -où m. (M. Ménard ). Sport, sirk: trapez (RH).

kammgemmeskañ = kammveskañ vb.

kammigell f. zigzag ; détour

kammigellek qui serpente ; lemel kammigellus = qui fait serpenter,…

kammvoaz m/f, mauvaise habitude (gourel kentoc’h)

+ kamod m. (= chorb, e Langidig ; bouse de vache + boue) ; mouise (fam.): n'eo ket deuet 'maez eus ar c’hamod = il n'est pas sorti de la mouise. (A. Boché)

 

kampagnus = + provoquant

kampech, < campêche + (bois du Mexique)

kamp-kreizenniñ = + kamp-tolpañ (simploc’h)

lemel kamp-nij = nijva

 

Pajenn 377

kanastrennañ v. teiller + (enlever les parties ligneuses de la fibre)

 

Pajenn 378

Kañgrenn, glande ; lemel amygdale (sl. hueg m., mezenn-ar-gouzoug)

r. kañgrennus = lemel glanduleux ; + qui amène l’apparition de glandes

+ kañgrenek = glanduleux

+ kanig = canard

r. kañjoler,-erezh, -iñ = lemel an ñ

kann, + al loar-gann (la pleine lune)

r. kannati = ambassade (local) ; lemel kannaddi

kannadiezh, message, da lemel , (-iezh = indique un nom abstrait, RH)

kannadur, délégation ; lemel message

 

Pajenn 379

kañsell f. = + chansell ou cancel (lieu fermé d’une grille, où l’on dépose le grand sceau de l’Etat)

r. kandaberzh

kantennheñvel / kantheñvel = en forme de disque

kanto / kan to m., kantoenn f (Fav.), faîtage en mottes des maisons de chaume

 

Pajenn 380

kantreal, vagabonder ; persécuter, poursuivre (archaïque)…

kañv, lemel enterrement (sl. interamant, douaradur)

kañvaouiñ = 1- faire le (son) deuil ; 2- gémir h.a.

kañvaouus = 1- funèbre ; 2- lugubre, h.a.

kanveoù (kanweoù), templet d’un métier de tisserand + (appareil qui sert à retenir le tissu au fur et à mesure de sa fabrication)

kaoc’h, excrément, + merde

+ kaoc’heg f. -où, -i pl. = merdier

kaoc’hek, + merdeux

kaoc’hus + chiant

kaoc’higell, dépotoir ? = merdouille (sl. kaotigell)

kaoc’hus, lemel couvert d’excrément (sl. kaoc’hek) = qui produit de la merde

 

Pajenn 381

+ kaol pomm = choux pommés

kaol-saout, choux à vaches ; + choux verts (e Bro Naoned)

+ kaotegenn f. = gelée (Albert Boche)  =

kaotigell = nom générique pour confiture, gelée, compote, marmelade (A. Boché) ; kaotegenn f. = gelée ; youdasenn f. = marmelade ; youdenn f. = compote ; koñfitur g. = confiture (A.B.)

kaotigell f. 1- nom générique (sl. a-us) ; 2- boue (lemel fondrière).

kaotorenn: + gwregel evit Favereau = magma

kaouded, = cœur + (au figuré), conscience (Imb.) ; sl. « En hor c’haouded e c’hoantaemp e c’hoarvezfe an hevelep tra » (Pinvidigezh ar paour, p.113, Goulven Jacq).

 

Pajenn 382

+ kaougant vb. = abonder

kaouidell f. = petite cage

kaouled, grumeaux, + sl. pouloud

+ Korantin m., Korantina f. Sl. orin: < bzg kozh cobrant (secours) + in (terminaison hypocoristique), pe courant + in = Korantin = secourable. 1084 Kemper Courentini, 1302 Campercorantin, 1406 Kemper Corantin... Ar stum Korantin est an hini tostañ ouzh an orin: co(b)rantin.

kaoutchou(g)

kaoutr, coutre + (pièce de la charrue) ; coultr < latin sl. Favreau > Kaoultr

r. kaozeadeg = conversation(s) collective(s), discussion ; lemel conférence, entretien

kaozeadenn = (une) causerie ; (une) conversation ; (une) conférence (cf. prezegenn kentoc’h)

kap m, chape ; lemel cape (sorte de manteau)

kap m. (un) cap + (terme géographique) ; ar c’hi zo azezet war gap e reor = le chien est assis sur son derrière. Grande voile. Sl. # kab p.369.

+ kap = capable ; un den kap eo

kapeal v. mettre à la cape (terme ; maritime)

kar adj. parent… pl. kerent = parents ; + un parent = karant (A. Boché) ; ne oa nemet pemp karant d’an tolpad = il n’y avait que cinq parents à la réunion

karadegezh f. = sympathie ; lemel amabilité (sl. hegarat)

karadek adj. = sympathique ; lemel aimable

karantek adj. = amoureux (A. Boché) ; lemel ar gerioù all

karantegezh f. affection, dilection = amour tendre et spirituel (Fav.) ; lemel amabilité

karantelezh, da lemel kuit

 

Pajenn 383

karantez: amour ; amoureux (ma c’harantez) ; sk. sevel e karantez gant unan bennak ;

karantez-an-unan = amour-propre ; = emloc’h (plus fort)

+ karanteziñ vb. = faire l’amour (amour physique)

r. karrasenn, saleté (Fav.)

r. kardinalezh, -aliezh

karedig,… + chéri: ma c’haredig = mon chéri

kar-e-vro, + ar re se zo karr-o-bro = ce sont des patriotes

karez f.  blâme, reproche ; lemel faute, crime

kareziñ vb. = blâmer, + incriminer, reprocher

 

Pajenn 384

kargad-a-gevredi hervez. Fav.: kev + redi (?) (p.404, ger.) ; kefridi variante...

r. karglout

karkan = carcan ; sl. collier = karkanig, kolier,…

karn m. sabot (de cheval) ; f. tas de pierre, cairn

karnach,… + chahut

karnachal,… + chahuter

karnata vb. piaffer (cheval)

karo coll. carreau (au jeu de carte) ; r. karoenn f. ; lemell karavenn

 

Pajenn 385

karregus, da lemel ; sl. karregek

r. kevridi, kevridiad, kevridiañ, kevridiezh, kevridiour

r. kefriza / kevriza ; + en em gevriza = se fiancer

keger, kegi, + kogoù, pl. de kog

keginer = cuisinier (; + keginour = cuisinier de métier

+ kehel m. -où = culte ; intention ; dévolu ; intersigne. Teurel kehel war unan bennak = jeter son dévolu sur quelqu’un.

+ keheler m. -ien, dévôt, vénérateur

kehid = filipendule + (plante)

r. keid-all < kehid-all.  Sl. keit 5 linenn amañ dindan (Fav. adj. ou adverbe)

r. kehidañ = égaliser

r. kehidel = équiboxe

keindraeneg = épinoche + (poisson)

r. keit > kehid a. ou adv. kehid hag ober = tant qu’à faire

r. kehiderezek = (gamme) tempérée

+ kehita = chercher des filipendules

+ kehitaat vb. = ajuster ; tirer à quatre épingles (femme)

r. keitet > kehitaet = tirée à quatre épingles ; te zo kehitaet dit (Treger)

r. kehidgarek ; r. kehid-ha-kehid ; r. kehidrannadur, kehidrannadus

r. kehidrannañ

+ kehituek adj. = équilatéral

kejadenn = rencontre ; + convergence, jonction

 

Pajenn 386

karrezer-botoù, lemel carreleur

karrhent = hent-karr

r. karrigellerezh

karr-mordok = triqueballe + (chariot)

karroñs, préceinte + (terme de marine)

karr-stlejet, balladeuse (

r. karr-stred (lemel an-a-)

karrtenn -où, carte + (géographie, etc) ; kartenn f., pl. kartoù ; c’hoari kartoù = jouer aux cartes

karter, quartier ; quart (être de quart), etc

 

Pajenn 387

kartoñs = kartoñ ; idem kartoñadurkartoñañkartoñerezh

kartouron -où /-ed = quarteron (mulâtre + blanc ou noir)

karvan = machoire (= javed, chagell) ; lemel gencive (= kig-dent, moñsenn f. = gencive édentée [vieillard],sans dent [bébé])

karvan = charogne ; sl gagn (da impli kentoc’h)

karvez = biche ; lemel sauterelle (sl. lammerig ivez)

r. karzhprenn = petite fourche (plutôt que fourchette)…

kas = haine ; un a hir [a:] eo ; neuze ez euz ur -z e fin ar ger. Gwelloc’h vefe skrivañ + kaz. Sl. kazout = haïr.

kasaus = haineux ; lemel odieux, haïssable, détestable ; sl. kasâdus / kazadus

+ kasâdus / kazadus = haïssable, odieux, détestale

 

Pajenn 388

kas-holen = kas-halen

e plas kasia lakat akasia

r. kasked = casquette e gwenedeg ; lemel casque (tokarn), heaume (helm)

r. kazlec’h / + kasva = station émettrice (lemel poste émetteur de radio)

+ kasoniadus = haïssable (= kasâdus, kazadus)

Pajenn 389

katar-remm = humeur (substance fluide, médecine ancienne)

+ katellig = kateller ; hemañ zo katellig

r. katolik -ed ; katolikiezh

r. kavadur = excavation ; lemel action de creuser

+ kaverezh m. = action de creuser

 

Pajenn 390

kavailhad m.-où = coterie, + lobby

kavailher, comploteur, + lobbyiste

kaval = roussin (cheval de charge)

kavalier = cavalier (armée)

kaver = kavenner, celui qui creuse

kavout, en em gavout gant unan bennak = rencontrer quelqu’un

kazeg f. = jument, pl. kazegi, kazeged, kazekenned

kazelel adj. axillaire (qui a rapport à l’aisselle)

kazelge / kalzelyew = dindan kazelge +  être sous le joug, sous la domination psychologique de quelqu’un

 

Pajenn 391

kazh-karvetaer , lynx = liñs m.

kazh-mezv = toton (toupie)

kediv = khédive (titre porté par le vice-roi d’Egypte au 19e siècle)

kefalenn / kevalenn kentoc’h = ragoût

kefarz < kef-arz

r. kefeleg-aot = courlis (oiseau)

r. kefelin = kevelin < elin (> ilin), daougevelin lst. = coude (RH, kevelinad = coudée), + coudée (kembraeg = mesure de longueur), partie du coude au poignet (Pelletier)

kef-espern = < kef = tronc ; # kev- = rakger (co-, com-)

r. keflusk = kevlusk < kembraeg: f = v ; ff = f

r. kevluskañ, kevlusker,kevluskerez, kevluskus

 

Pajenn 393

kel m. lst. -ioù, + - = box compartiment

kel m. mention, nouvelle, + information ; = doere m.-ioù (GW)

keladur m., herminette ; = taladur f.

kelc’h m. = kelc’henn f., = kerl m. / kerlenn f.

kelc’hdreiñ = kelc’hdroiñ, -et

kelc’hfiñvskeudennoù pl. = cyclorama (toile de fond demi-circulaire ou demi-elliptique enveloppant tout un décor théatral ; permet des effets lumineux: lever ou coucher de soleil, ciel étoilé, etc)

+ kelc’hwidenn f. cyclone # korc’hwezh m. = tiphon ; korventenn = tornade,…

 

Pajenn 394

kelienn pl. = kelion (GW)

kelin pl. de kolen = + petit(s) d’un animal

kellann f. = pazenn f. -où + (échalier ; passée, en gallo)

r. kelskriver = correspondant de presse ; sl. kelaouer = reporter

r. kelteg (hep -i-) ; kelteger ; keltegour ; keltegouriezh ; keltek ; keltekaat

+ keltegezh = celticité (< langue celtique)

 

Pajenn 395

Kember = Kemper (-mb = skrivadur kozh) ; [m] a lak /b/ da vont da /p/

r. kemperiñ

kemblac’h = analogie (Imbourc’h) ; pendant (J. Ewan) ; e kemblac’h gant = correspondant à, en réponse à (J. Ewan) ; congruence (Fav.) ; égalité, équivalence (RH), lemel rapport.

r. kemblac’hañ = lemel conditionner (RH) ; + rendre égal, équivalent

kement, + kement ha (ma) + vb: kement hag ober (vb à l’infinitif) = tant qu’à faire ; kement ha ma c’hellan (vb. conjugué) = tant que je peux.

kement-ha-dregant, pourcentage ; sl. dregantad (aesoc’h da implij)

kempenn, lemel économe

kemmmeskañ, + kemmeskañ gant = confondre (deux ou plusieurs choses)

 

Pajenn 396

kempenn = arrangement ; + nettoyage

r. kempennour, lemel arbitre (sl. tredeog, arbitre sportif ; kempezour, arbitre dans un différent)

+ kemplegañ vb. = compliquer (les choses simples, par ex.)

kemplezh f.(un) complexe (psychologie)

+ kempoell adj. = cohérent ; kempouell (A. Bocher) < gwenedeg /oui/

r. kempouezer, arbitre + (sens général, ne convient pas pour le sport)

+ ken adj. = beau

kén adv. seulement, plus…(gant ur pik war an -é-, d’ober an diforc’h gant ken) ; sk. ne wel ket ken splann kén

kenn = peau (-e- berr = [e])

r. kenhambroug

kenannez, + immeuble

kenaozadur, r. organisme (social et non biologique)

 

Pajenn 397

kenarouez = r. symbole commun ; an daou dra-se zo kenarouez, nint ket kenarouez

kenarouezañ

kenarouzek = symbolique ; # arouezel = qui concerne le symbole

kenbouez, -añ, da lemmel ?

+ kendac’hoez (GW) = période avant la sieste ; sl. ec’hoaz p. 218 RH ; ac’hoez Fav. ; kouskae Alan Noac’h

kentagadur, réaction chimique ?, da lemel. Tagadur = étranglement… Sl. dazgwered = réaction en chimie, physique.

kendagañ, réagir chimiquement ? Da lemel.

kendac’h, lemel contenance

kendalvoudegezh, équivalence ; compensation… da lemel (disklaer, luzhiet)

kendalvoudek adj. équivalent ; lemel compensation

kendalvoudus adj. qui compense

 

Pajenn 398

r. kendamouezh (damouezh = émulation, < MM)

kendegouez (-ž leonek ; > -h ebet : n’eo ket etimologel)

kendereadegezh,… assortiment + (de personnes)

r. kendeverañ = kendiveriñ kentoc’h (deverañ = Treger ; diveriñ er broioù all hag e kembraeg)

r. kendiskuliañ, comanifester

r. kendiskulier, comanifestant

kendoareañ m. analogie ; conformité ; r. en rapport avec… (lemel rapport)

 

Pajenn 399

kendoareañ, lemel s’approprier

+ kendodiñ vb. = synthétiser

r. kendorfeder –ien = complice

kendougen = + porter ensemble ; apporter sa quote-part

kendreiñ + kendroiñ = tourner ensemble…

kened f. beauté + (ken = beau)

+ kenedelaat vb. = esthétiser, vouloir à tout pris faire de l’esthétique

+ kenedelour g. = esthète (< kenedel adj. esthétique) = personne qui aime l’art et le considère comme la valeur essentielle

r. kenedelouriezh gw. = esthétisme (lemel esthétique) = doctrine qui met au premier plan la virtuosité ou le raffinement formels

kenedoniezh gw. = l’esthétique (lemel science ;+ philosophie = réflexion sur la beauté, théorie du beau)

kenedoniour g. = esthéticien + (philosophe qui réfléchit sur la beauté)

kenedour m. = esthéticien de métier ; lemel esthète. Ur surjian kenedour = un chirurgien esthétique

kenedouriezh gw. = esthétique pratique

r. kenedus adj. = qui produit du beau (lemel beau)

+ keneilez gw. = compagne ; amie

+ lemel keneilded gw., keneilder g.amitié: -ded, -der sont des terminaisons qui se mettent à des adjectifs pour former des noms ; keneil est un nom, d’où construction inadéquate ; d’où:

+ keneiliezh gw. = amitié (Albert Boché) ; syn. = mignoniezh

kenel f. - ioù, lemel nation = ethnie !

+ kenelour g. adj. = ethniste (Imb.)

+ kenelouriezh gw. ethnisme (Imb.)

r. keneb< ebeul

 

Pajenn 400

kenfetisadur , conglomérat &kenfetisaat, conglomérer da lemel, savet <fetis = épais, dense,compact, etc

kendolpadur g. = conglomérat (TK)

kendolpañ vb. = conglomérer (TK)

kenfeur = proportion ; lemel contrat (sl. kevrat, kontrad)

kenfeurel, lemel contractuel

kenfeuriañ, lemel conclure un contrat

kenfeurier g. -ien, lemel contractant ; proportionnaliste = partisan de la représentation proportionnelle (MMT)

kenganañ vb. = lemel rimer ; + harmoniser (chant)

r. kengevridiezh (< kembraeg kevridi)

kengejañ, lemel converger (sl. kengerc’hañ, < kerc’h = mouvement vers, Imb.

kengejus, lemel convergent (sl. kengerc’h, < kerc’h)

kengensonadur = allitération (sl. kensonadur ; kenganez, < kembraeg Fav.)

kengevredad, lemel coalition

kegevrediñ, lemel coaliser, agréger

kengevrenn, commensurable, da lemel ; sl. kenvuzul

kengevrennek, cointéressé, da lemel

 

Pajenn 401

kenglotañ, lemel (s) adapter

kengreizennadur, lemel convergence

kengreizennus = qui concentre ; lemel convergent

kengreizennusted gw, -ter g. concentration ; lemel convergence

kengronnad, compilation (sl. kendastum g.)

kengronnañ, compiler (sl. kendastum vb.)

kengronner, compilateur (sl. dastumer g.)

r. kenn-houarn, machefer (Fav.)

kenin stroll, asphodèles ; keninenn f. = une asphodèle

kenkizadur, lemel expropriation (sl. diberc’hennadur) ; envahi par les branches, etc (Fav.)

kenkizañvb., lemel exproprier  (sl diberc’hennañ) ; envahir de branches, etc (Fav.)

kenklav m. étrape (sl.ger. Larousse bras) §§§§§

Page 402

kenlinenn gw. ligne parallèle ; voie parallèle + (train)

+ kenlod g. part sociale

kenlodenn,…1- contingent, contribution ; action…

kenopodieged pl., chénopodiacées (plante comme les épinards, etc)

kenouiziegezh, lemel conscience ; littéralement science partagée

kenouiziegezhus, da lemel consciencieux ; n’eus ster ebet)

kenouiziek, lemel conscient ; littéralement aussi savant que les autres

Pajenn 403

kenreizhad, diaes d’ober gantañ ; lakat en e blas: reizhiad = système (Imb) ; idem evit ar gerioù da heul: kenreizhadur, kenreizhadurek, kenreizhaduriñ, kenreizhañ, kenreizhek

kenrenerezh, direction commune (gestion)

r. kenreuzied sg., -idi pl.= compagnon de souffrance (< reuzied = victime)

kenrezañ, ken- ne glot ket gant ar ster ; sl. rezañ = araser (tu galleg- brezhoneg RH)

kenroudennek adj. = ayant des stries parallèles ; kenroudenn f. -où = strie parallèle

kenrouedad f., système (internet)

r. kenroufennek adj. = ayant des plis, des rides parallèles ; kenroufenn -où = pli, ride parallèle

kensantus, sympathisant (affectivité) # kenduat (politikerezh)

-          Notennoù: sympathie = kenhoal, < hoal = attrait (RH) ; kendrivliañ avb. (TK, Geriadur ar brederouriezh). Apathie = diersav, < ersav = réaction (TK, Ger. ar bred.) ; antipathie = erez f. (RH), sk. kemer erez ouzh u.b. ; empathie = entrivliañ m. avb. (TK, Ger. ar bred.).

kensentidigezh = obéissance collective (lemel discipline) ; discipline = kevreol gw. (J.Ewan)

kensentus = obéissant ; discipliné

kenseurt, lemel associé ( = keveler g. < A. Boché)

kenseurterezh, (uneassociation sl.keveladur m., A. Boché), + compagnonnage

kenskeudennegezh (symétrie ?), kenskeudennek(symétrique ?) da lemel

r. kenskeulenn = à la même échelle (< skeul)

r. kenskwer da lemel

 

Pajenn 404

kensonañ = harmoniser

kenstag, lemel cohérent, cohérence ( = kempoell g , Imb.)

kenstagus, kenstagusted da lemel

kenstankaat, (se) condenser, + épaissir ; devenir dense (foule, par ex.)

kenstankadur = condensation ; + densification

kenstankañ, da lemel (< stankañ = étancher, boucher, obstruer)

kenstekiñ, s’entrechoquer ; lemel joindre des pièces, etc

r. kenstred (sl. streed er C’hatolikon = [e:], un /é/ hir eo) ; straed = stumm rannyezhel Leon

+ kentrivus adj. = compétitif

kenstudi, lemel étude comparée

kensturienn f. + (une) parallèle

r. kendanaoudegezh

 

Pajenn 405

+ kentauel adj. = récent (A.Boché)

r. kendarouez

kentdorn, avant-main (vieux)

kantilitr (< kant)

kantim, idem

kantimetr, id.

kentkemenn vb. avertir (lemel à l’avance)

kentkuzuliañ, préopiner ? (da lemel)

r. d e plas t: kendlakadur, kendlaka(a)t, kendlavar, kendlavaret

r. kendouiziegezh

kentpouellad< A. Boché (< -oui e gwenedeg) _ sl ur ger all a-raok… _ §§§

r. kendrediñ, kendrediañ, kendrediezh

r. kenstad f. état primitif (# ur stad kent = un état antérieur)

r. kenstummadur = préformation (lemel prédisposition)

r. kenstummañ vb. préformer (lemel prédisposer)

 

Pajenn 406

kenunaniezh f. -où coalition+ (< unaniezh = union)

kenunvaniezh f. concorde ; communion(<unvaniezh = union morale) ; sl. kenunvan = (en) communion ; bezañ e kenunvan / bezañ kenunvan = être en communion dans… (Imb.)

kenunvaniñ vb. lemel(s’) uniformiser ; = unifier (de concert), Fav. ; sl. peurunvan = totalement unifié

r. kenventadus = commensurable

r. kenventadusted, kenventaduster

+ kenveno = de même avis que… ; bezañ kenveno gant u.b.

kenvilin, +kenvelin (GW.), kenveilh(K.) = moulin banal

 

Pajenn 407

kenvreutaat = débattre (discuter)

kenvreutaer = celui participe à un débat

kenvreutaerezh = débat

kenwallerezh = complice ; lemel connivence (# connivence = kenemglev)

kenyalc’h + - pl.

kenyouc’hadegf. -où = acclamation (collective)

r. kenyouc’hadenn f. -où = (une) acclamation

+ ker adj. = cher ; aimé

kêr -ioù = + (une) ferme (e Kerne)

 

Pajenn 408

kêrbenn , capitale ; lemel métropole (= meurgêr)

kerboullenn, guède + (plantenn)

kerc’hat, + ramener, rapporter

kerc’henn, lemel cou ( = gouzoug)

 

Pajenn 409

kerliñ, + cercler (une barrique)

+ kermes m. -où = kermesse

kerneveg: + sl. kernoweg = langue cornique

r. kernezh (Fav. + MM)

kerniel-gavr, alysse + (plantenn)

kernigell sl. kornigell

+ kerreizhañ = corriger (rendre correct, < kerreizh, correct), Albert Boché

+ kerluz g. = algue ; loche de mer (Fav.)

kerrus stroll. = algue verte; keuruz = petites anguilles, parfois petit congre (Fav.)

kerse m., + hadañ kerse = se préparer du regret dans l’avenir (MM)

kerteri, répugnance = + il m’en coûte (< ker) de faire quelque chose

 

Pajenn 410

kerzhout + kerzhet, marcher

ket = ked: distaget [ke:t]: mont da ge:t

ketaer (cohéritier) < kethaer = + kethêr (< hêr, héritier)

keuz = keuñž (distagadur Kerne), regret

 

Pajenn 411

kenannezus = hospitalier ; r. kevannezadus = habitable

+ kevatalaat = mettre en équation

+ kevatalenn f. = (une) équation

keved, lemel quenouillée

keveladur m. = (une) association (Albert Boché)

keveladurel adj. = relatif aux associations ; ar bed keveladurel = le monde associatif (Albert Boché)

kevelañ vb. = (s') associer (Albert Boché)

keveliñ vb. = collaborer (Albert Boché)

kevelus adj. = associatif, qui associe ; ul labour kevelus a-bouez en deus graet = il a fait un travail associatif important (Albert Boché)

keveradur = keñveradur ; keverata = keñverata 

 

Pajenn 412

kevre = lin ; + connexion ; ligue

kevread = contenu d’une ligue ; lemel combinaison

kevredad m. = fédération ; lemel association, ligue, alliance

kevredigezh f. = société ; lemel association (= keveladur)

+ kevredigezhel = sociétal ; lemel social (= sokial)

E plas ar gerioù adalek kevrin betek kevrinus, lemel occultisme, occulte h.a. / sl.: Imbourc’h B > G, pajenn 226-227 =

kevrin, mystère (religieux) ; kevrinegezh , caractère mystique b ; kevrinek ag de caractère mystique ; kevrinel, mystique ag ; kevrinelezh b mysticité ; kevrinelour, mysticiste g & ag ; kevrinelouriezh, mysticisme b ; kevrinour, mystique b ; kevrinouriezh mystique b.

+ kewir = certain (A. Raude) ; ankewir = incertain

 

kezarian, césarian ; lemel césarienne

+ kezarienn f. = césarienne

kezeg-mezheven = kezeg-mezevell, chevaux de bois (manège) ; < mezevelliñ = étourdir

 

Pajenn 413

kiañ, + s’échiner ; s’acharner

+ kichen f.: e kichen = (à) proximité (Favereau)

ki-gaol, (fam.) flatteur, adulateur ; + gigolo

 

 

Pajenn 414

 

kil, sk. kil e zorn, le dos de sa main

kignat, + éplucher (des pommes de terre)

kignez = cerises (guignes)

 

Pajenn 415

kilenebiezh f. réaction + (politikerezh)

kilgog, fille aux manières de garçon = garçon manqué = pilbaotr f. (Kerne), ur bilbaotr (T.K.)

kilhañ, ensorceler, + envoûter ; = kelc’hiañ (< kelc’h a orin)

kilhegezh,da lemel ? ; + sl. kalavenn = germe d’un œuf

 

Pajenn 416

kilvelezour = + kilmelouer = rétroviseur

kinnig = kennig Gwenedeg ; offre, + proposition ; vb. + proposer ; menacer de quelquechose (rare)…

kinnigadur = oblation, etc ; lemel dédicace ; sl. dedi m. = dédicace ; dediañ = dédier

 

Pajenn 417

+ kintiñ vb. = protester, se rebeller, renacler

+ kitar = cytare ; gitar = guitare

+ kitarour = cytariste

kiviz, faînes+ (frouezh) ; = fion, finuj

 

Pajenn 418

kizidik = sensible (à la douleur), sk. un troad kizidik ; par ext., susceptible: un den kizidik (Fav.).Lemel délicat ?

klaoustre = kaoustle (gwenedeg) = pari ; kaoustleañ vb. parier

r. klasad = ensemble des élèves (lemel contenu d’une classe)

klasker bara, klaskerien bara

 

Pajenn 419

klav = klaou (Fav.), ferrement

klaouiañ vb. (Fav.), ferrer

r. klec’hier pl. de kloc’h (cloches) ; lemel kleier

kleiz =gauche ; # kleiz = kreiž, craie

+ klenkell f. = classeur (= renkell f.)

 

Pajenn 420

kleuz adj. vide, creux. Lemel transparent(= treuzwelus) ; clair (en parlant de l’eau) = boul.

kleuzeur-stred (pas de -a- dans stred = forme dialectale du Léon ; cf. Catholicon = streed)

klevout:+klevet/selaouet eo bet ouzh/doc’h e bedenn = sa prière a été exaucée

kleze m. ; + ur glezeñv f. (gwenedeg)

 

Pajenn 421

+ klipenn, + houpe du bonnet des petites filles (Kerne)

r. kloc’h sg., klec’hier pl. = cloches

 

Pajenn 422

kloge, + louche

klogor, + klogorenn f = une ampoule électrique

klokaat, perfectionner + (par extension)

klokted, -er = + complétude (A. Boché)

r. klopenn (klo, "abri", zo gwregel), neuze, klopenn zo gwregelivez: ur glopenn

klor (da implij kentoc’h eget klos, RH 6 linenn dindan)

klosenn f. = + boîte crânienne (Fav.)

+ klot m./f. gloussement, le fait de glousser (Fav.)

klotadur, + application ; lemel supplication ; correspondance (entre deux termes, etc)

+ klotal vb. = glousser

+ klouanek = morne, triste (GW)

kloukañ = + (se) goinfrer

 

Pajenn 423

kluchenn f. = + personne qui a besoin d’affection (la plus part du temps un enfant)

kludell f., + caisse d’automobile

r. koadeg-gouez, forêt vierge

+ koadegour m.-ien = forestier

koadour, bûcheron ; lemel forestier

 

Pajenn 424

koant, + mignon

+ koarerez f. = cireuse (machine)

r. koavenn (< distagadur GW), koavennek, koavenner, koavennerezh, koavenniñ, koavenn-skorn.

+ koc’h f. = gangue, impuretés, dépôt, résidus, scories

 

Pajenn 425

r. koc’hu:<galianeg udo, ʺparler fort, crierʺ, doté du préfixe péjoratif co- = ʺvacarmeʺ ; a donné ʺhuerʺ en français et a désigné le marché public en vieux français ; a le sens de ʺhallesʺ en breton ; doit s’écrire koc’hui ou koui ; se dit ar c’houi à Kemper.Catholicon: cochuy ; Gregor Rostren: coc’huy ; distaget /a’hwi/ e Karaez (Fav.).

koef ; kouef e GW

kof, + coque de navire (kof ur vag)

kog+ pl. -où = (des) coqs

kokerlu = cotylet,+ ombilic, nombril

kondre:+koldre (< kolo + drez) = dessous de plat

 

Pajenn 426

Kombodiñ = + distribuer les pièces( d’une maison)

 

Pajenn 427

konifered: da lakat pajenn 428 (hervez al lizherenneg)

 

Pajenn 428

+ koniri f. -où= connerie

+ konsantiñ vb. = consentir

kontadenn, + moment conté (ex. veillée…)

kontammiñ+ contaminer

kontammus, lemel venimeux ; + contaminant

+ kontaouer m. -ien = comptable (A. Boché)

r. kountell, kountilli (kontel Léon, koutell Gwened, kountell Kerne)

kontour, da lemel ; sl. kontaouer ci-dessus

 

Pajenn 429

konvolvuleged pl., convolvulacées + (plantes)

korac’h -ed g.= coracle, curragh (type d’embarcation du Pays de Galles et de la côte ouest d’Irlande)

 

Pajenn 430

+ korfellat vb. = se vautrer (GW)

Korfenn f. = corsage

koriandrez coll., -enn f., coriandre + (plante)

kornad& kornad-bro, + contrée

 

Pajenn 431

korn-brec’h m. épicondyle + (anatomie)

kornzigeriñ& kornzigoriñ (Su Breizh Izel)

Pajenn 432

+ korser g. -ien lst. = corsaire

korvoiñ: sl. cormo, Fleuriot, p. 118 = profiter de la nourriture ; avaler.

+ kos coll. -enn f. = vers intestinaux

koshaat: vieillir, prendre un coup de vieux ; = fallaat (# kozhañ = vieillir doucement, avancer en âge)

 

Pajenn 433

kouchañ, + savoir s’y prendre (technique)

r. kouež (hep -h-), idem kouežadenn, kouežañ, kouežus = Leon (ne vez ket distaget er broioù all)

 

Pajenn 434

kouign:distaget /kwign/ hervez Favreau. Daou seurt kouign-amann zo: hini Douarnenez hag hini diwar ar maez, anvet ʺgâteau bretonʺ e galleg.

koukou ha koukoug

kouldri zo direizh: + koulmdi (koulm + ti)

koulzad, + intervalle de temps ; lemel date

r. koulzadiñ = indiquer une durée ; lemel dater

koun:+sk. en souvenir de quelqu’un = e koun eus un den bennak

kounaenn, + rappel (A. Boché)

 

Pajenn 435

kounnar+ grande colère

kounnariñ+ enrager, se mettre en forte colère

koupenn jatte + (récipient rond et sans rebord)

r. kourt -où (< galleg kozh cort) = cour (de maison, + de tennis)

kourn, grondin + (pesk)

ko(u)ronk

kouronklec’h = kouronkva (distagadur k> g)

kourrezañ v. corroyer + (prépare la glaise à bâtir ; donner sa façon au cuir)

kourser = coursier a)- cheval de selle, de course, lst. kourser -ed ; b)- employé chargé de porter des paquets, lst. -ien/-ion) ; # korser g. -ien = corsaire

+ kourtiniñ, -añ = natter (G)

+ kousi -où lst. = tache-s

kouskedenn gw. = couchage, + couchette

kousked-foll g. catalepsie (attaque…)

kouskerez+ -où (lemel -ed) , dormant (de porte…)

+ kousantiñ / konsantiñ = consentir

 

Pajenn 436

+ koustele -où = pari

kozhañ + # koshaat (prendre un coup de vieux)

kraf -où /-ioù

r. kragaotroù (evit an distagadur: K > G dirak a)

Pajenn 437

kra(m)pinell gw. appât, + appeau ; attrait

krampouezh-mouezig /+ mousig(Fav.)

kran = bien mis, + sk. gwisket kran

kran g. cylindre ; + kran douar = rouleau agricole (Fav.)

krankal = cétacé + (morvil g.); baleine + (balum gw.)

kranketaer g. = crabier + (héron crabier qui se nourrit de petits crabes)

+ krañvag.: daoulagad krañv =yeux coquins (G)

krañvach m. gueusaille ; + bohémiens (Pourlet)

kraoñ = kanaoù (G)

Pajenn 438

kraoñenn-vevin = aloyau + (tamm eus kig bevin)

kraoñenn-vouch = avelinier + (noisetier à noisettes allongées)

kraoñ-mouch = avelines + (fruit oblong de l’alevinier)

+ kraou-yer = poulailler industriel (A. Boché)

kraost g. = flegme, pituite (dans l’ancienne médecine, une des quatre humeurs fondamentales du corps).

kraz: gant un a hir [a:]

kravazh g., + brouette sans bord

kravell gw. + binette

kravellat vb. + biner

 

Pajenn 439

krazenn gw.-où+ biscotte-s

kre g. (un) fort, (une) fortification ; = kreñvlec’h

+ krec’henn gw. = colline

+ kredadus ag. = croyable

kregiñ = krogiñ vb.

kreiz m., kreizenn f. = centre (A. Boché)

-kreizel, kreizennel adj. = central (A. Boché)

kreizelaat, kreizennelaat = centraliser(A. Boché)

kreizañ, -iñ, kreizennañ = centrer(A. Boché)

 

 

Pajenn 440

kreiz-etre = par l’interstice(de), +juste entre; sk. dre greiz etre ; "kreiz etre chapel Maodez ha Koad Treuskoad" (Fav.)

krenn ag., lemel adulte ; moyen (ar Grenn Amzer = le Moyen Age) ; rond = kronn (< Catholicon)

krenn gw. (cuve) = grenn gw.kentoc’h(<Favereau)

krennaat> kronnaat =(s’) arrondir (< Catholicon)

krennañ vb. arrondir> kronnañ (< Catho.)

krennded> kronnded f., -der m. = rondeur (< Catho.)

r. krennbikern > kronnbikern g. = cône

r. krennbikernek> kronnbikernek = conique

 

 

Pajenn 441 

krennder> kronnder m. rondeur

r. krennenn = ronde (en musique) > kronnenn

kreskard m. = adolescent, A. Boché

kreskata vb. b

kresketaat vb. = cultiver (faire pousser), A Boché

kreskataer g. -ien = cultivateur (A. Boché)

kreskataerezh g. = culture ; kreskataerezh maiz = culture du maïs. A. Boché

krestenenn, + carapace (crustacé)

 

Pajenn 442

kret a zlefe bezañ skrivet kred = [e:] hir

kreun, croûte (de pain)

kreuz = estomac ; + ag. creux

kribin f. = carde, séran + (peigne pour carder la laine)

kribiner, + chamailleur

kridienn ; kridiennañ ; kridiennus (pouez-mouez)

 

Pajenn 443

krispen = lemel penchant ; = versant, pente

križ (ž = z leoneg)

križaj, + giboulées (G).

križan = rendre plus cruel

krizañs, + rétractibilité du bois (Fav.)

r. krizted f., krizter m.

r. krizteri

r. križenn = glizenn, + griženn (Fav.)

r. kroashent

 

Pajenn 444

r. kroc’henn… hag ar gerioù all war-lerc’h betek kroc’hennus (< Albert Boché)

+ kroc’hennadus = cicatrisable

r. krog-où, kregier

krogad, lutte, + empoignade, altercation, discussion violente (A. Boché)

krogenn, idem evit ar gerioù all betek krogenn-Sant-Jakez (A. Boché)

Pajenn 445

r. krog-youd

+ kronn = rond (< Catholicon)

r. krennañ > kronnañ = arrondir

r. krennded > kronnded f., -der m. = rondeur

r. krennbikern > kronnbikern g. = cône

r. krennbikernek > kronnbikernek = cônique

+ kronnenn f. = ronde en musique (< Catholicon)

krouadurioù = créatures (lst.) ; krouadurien = enfants (lst.)

r. kroueour = créateur (# krouer = crible)

+ kroueaj = germe (plantes), GW

 

Pajenn 446

krouis = kreuz ; krouizadur = kreuzadur ; krouizenn = kreuzenn ; krouiziñ = kreuziñ (sl. pajenn 442)

kruel = cruel ; pénible (RH) ; brutal -ement (Fav.) ; dic’hoarzh, mousc’hoarzh ginet ; displijus, poanius (Here). Dre astenn: brav kruel = très beau … Lemel rigoureux, grave ; puissant.

krug -ed, staphylin + (coléoptère)

kuchenn f.-où, + couettes

 

Pajenn 447

r. kuit,… hag eñv kuit = et le voilà parti. = Kas kuit = renvoyer.

r. kulas < kuras = cuirasse ; kurasour = cuirassier

kultur, lemel civilisation

 

Pajenn 448

kuñder, m. = poli ;+ sk. le poli de la pierre

r. kur m. cure (soins) ; + toull-kur = trou fait dans un talus pour laisser l’eau s’écouler

kurundamez coll. = corindon + (pierre précieuse très dure)

kurunoù pl. coups de tonnerre = + gurunoù m.(Bro Gwened)

kushadek ag. cryptogame + (plante). > kuzh + had + ek

 

Pajenn 449

+ kuzul-rannvro g. = conseil régional

r. kuzumiñ  = consumer, détruire ; consommer + (sl. beveziñ).

(Fin al lizerenn K)

o-o-o-o-o-o-o-o-o-o-

Date de dernière mise à jour : dimanche, 24 octobre 2021

Créer un site internet avec e-monsite - Signaler un contenu illicite sur ce site