Créer un site internet

G

G

Sinoù ha berradurioù

 

+                     ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev)                =                     ster

lem.                 lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet)             G.                    Gwened

r.                     da reizhañ                                                                  GU                  Gwened-Uhel

adj.                  anv-gwan                                                                   T                     Treger

#                      disheñvel ouzh                                                          ??? pe §§§       da studiañ

 

-*-

Pajenn 277

gadideged … + (poissons)

+ gag -ed = bègue (G)

+ gagerezh f. = (le) bégaiement

gagn adj., lemel lourd

gagn f,… ; charogne (au figuré également) + femme de mauvaise vie (K). Sk. treut gagn, mab gagn…

+ gagnaouañ = chercher la charogne (louarn, h.a.)

gagnaouer, + charognard, parasite (fig.), putassier, -ère (qui cherche à plaire à tout prix)

gagouilh, + bredouilleur. Lemel bègue (sl. gak, saoz, gall,…)

r. gagouilhadenn, = bredouillis

gagouilhat, lemel bégayer

+ gak –ed = bègue (K.L.T.G.)

+ gakiñ = bégayer (G)

gal = gale, f/m. Tapet en deus ar gal: il a attrapé la gale

r. galaksïenn

lemel galetez, -ioù.

r. galetez = kaletez -enn (sl. Favereau) = sorte de crêpe épaisse ; ur c’haletezenn

galianroman = + galianoroman (A. Boché), gallo-romain

galianromaneg = + galianoromaneg (A. Boché), langue gallo-romaine

 

Pajenn 278

Gall f. lemel France = Bro C’hall (France moins la Bretagne), Frañs = l’Etat français. Bro C’hallo = pays gallo ; gallaoueg = langue gallo.

Gall.: Inizi gall = Iles Hébrides ?????

r. Galia / Gallia ; galian / gallian…

+ galladus adj.= possible (qu'on peut faire). /< gallout/ (A. Boché)

gallon, + (unité de capacité)

+ galloudegadenn f. = (une) procuration

gallout vb. pouvoir, + rad. gell-

 

Pajenn 279

gavolod, fourche à deux dents (< galleg javelot)

 

Pajenn 280

gaouiñ, gaouañ vb.

r. gar f, divhar, jambe ; gar –où, patte, tige ; lemel tuyau (sl. garenn)

gar f = gare (ne mute pas, afin d’éviter la confusion avec gar, jambe, mais on dit ur gar vras = une grande gare)

garan,… rainure... ; jabloire + (outil)

garaner,… jabloire + (outil)

garbedenn, sk.e lost en e c’harbedenn, en parlant d’un chien serrant la queue, chien honteux

r. garchennadur, échauffement de la peau, irritation causée par le frottement (lemel écorchure)

gardis = sévère ; (temps) rude et sain. Orin: 1- garv (rude, dur, cruel, âpre) + hardiz (hardi), pe: 2- < galleg gardise, garde, fonction de gardien... (?) ...

gargadenn + gargatenn, gosier

 

Pajenn 281

gargel coll. petit houx, housson [< gar- + kel (-enn)].

r. garineb = gareneb

r. garinebiñ = garenebiñ

r. garjata = garzhata = + roder derrière les haies (garzh) ; flâner ?

garmadenn, + crise de pleurs

gars, + sot

 

Page 282

+ garzhek = garzhus, plein de haies.

gavotenn f.: + ar gavotenn (hep kemmadur) < gavoto (provanseg) ; «implijet kostez Kemper adalek amzer Napoléon» F. Favereau.

gaz-daeraouiñ: + gaz-leñvañ m. = gaz lacrymogène

+ gazus = qui produit du gaz

+ gedan coll., -enn = charançon ; bleud gedanet =  farine charançonnée (G)

geder m. -ien m. = + guetteur, veilleur # gedour

gedour = vigie, sentinelle ; lemel guetteur, veilleur

geizer, + frimeur (Fav.) ; gazouilleur (lapous)

gell, + beige

 

Pajenn 283

+ geltad coll., -enn f. = appel (G. izel)

geneliezh, + genèse (ster boutinoc’h eget an hini relijiel)

genetek = génésique + (relatif à la procréation)

genoù, war e c’henoù = r. tombé le nez à terre ; kouezet an tas war e c’henoù

genoù-kamm + genougamm coll., -enn f. = anchois

+ geolieg m. -ien = une grande gueule (un gueulard)

 

Pajenn 284

geometrideged, + (chenilles)

geoteger = herbager + (éleveur de bestiaux en herbage)

geoter, + herbager (éleveur de bestiaux en herbage)

+ gerdarzhad m., -où = étymon, origine d’un mot (Imbourc’h)

+ gerdarzh m., -où = étymon (mot considéré comme étant à l’origine d’un autre mot)

geriadur = dictionnaire (lemel vocabulaire, glossaire, lexique)

geriaoueg, lemel index

 

Pajenn 285

ginheñvel, da lemel kuit...

r. giton m. = 1- guidon (officier porte-drapeau) ; 2- guidon (sorte d’étendard, < italianeg) ; banderolle. # 3- asagn m. (Catolicon) = enseigne ; 4- drapel = drapeau ; 5- aouriflamm m. = oriflamme ; 6- banderolenn f. = banderolle ; 7- standard = étendard ; 8- banniel = bannière...

 

Pajenn 286

glac’har, lemel regret

glac’harig m. r. dernier coup à boire avant de partir, un coup pour la route ; diskenn un banne glac’harig dezhañ

glad g. = patrimoine foncier ; hervad = patrimoine hérité ; henvad = patrimoine culturel, historique ; henvad speredel = patrimoine spirituel (Albert Boché).

glan, + ar Spered Glan = l’Esprit Saint (relijion)

glanyezhegezh = purisme + (linguistique)

glanyezhek = puriste + (linguistique)

 

Pajenn 287

lemel glaouriasenn = flambée abusivement (Fav.) ; sl. glavouriasenn

r. glavour = bave, glaire (glafer, e kembraeg). Idem: + -v- e-barzh

glavoureg, glavouregezh, glavouregenn, glavourek, glavourenneg, -ek, glavourenniñ, glavouriñ, glavourus.

r. glavouriasenn f. = jet de feu du cracheur de feu

+ glavouriaser -ien = cracheur de feu

glas = bleu (ciel, objets) ; vert (végétation) ; gris (chevaux) ; blême (teint) ; vert, dispos, valide (vieille personne: glas eo c’hoazh) ; amer (un aval glas) ; dur, rude, cruel (mallozh sec’h ha glas) ; couvert en ardoises (un ti glas) ; expression : c’hoarzhin glas (rire jaune, d’un air forcé). < Geriadur istorel R.H.

+ glasadur m. = bleuissement # glazadur (verdeur, verdure).

glasc’hoarzhin, lemel sourire

r. glasten > glastann coll. (< tann = chêne), chênes verts

glastrenn f., + rejet, surjon

 

Pajenn 288

glavenn, lemel averse

glaz f. -ioù pl. = crampe

glazig f. -où pl. = crampe

Glazik -ed = homme portant le costume de Cornouaille du même nom (ar Vro C’Hlazik). # glazig (pigeon ramier ; bleuet ; crampe)

r. gleb(i)añ, gleb(i)erezh (2 stumm zo)

gleborenn, da lemel

gleborennek, lemel liquide

r. gleborennañ = (s’) humidifier ; lemel (se) liquéfier

r. glec’hiañ = infuser, macérer ; lemel tremper = soubañ, trempañ

+ glep m. = (un) imbécile, étourdi, naïf ; hemañ zo ur glep !

+ gleuc’h = désordre, bazar (Pourlet)

 

Pajenn 289

glez ; + noazh glez = noazh rann

glizenn = gwrinenn (bord non labouré d’un champ)

glizh = gwlizh (T, G)

r. glizhek, lemel attendri

glizhienn f., serein + (humidité ou fraicheur qui tombe par temps clair le soir d’été)

glizus, lemel couvert de rosée

r. gliziennek = qui a des convulsions

r. gliziennus = qui provoque des convulsions

gloan = gwloan (T, G)

gloanig m., molène, bouillon-blanc + (plantenn)

gloazañ, lemel percer

 

Pajenn 290

gloestr, glouestr m. (G) = meuble ; parfois vase

gloevenn f. = ampoule + (petit gonflement de la peau)

gloriusted= + fausse gloire, etc

glout, lemel oiseau rapace nocturne, hibou ou chouette (sl. gloud)

r. gôadur distaget /go’adur/, diwar go- ; gôadus

r. goanag = espérance ; lemel espoir (sl.spi)

r. gôann (distagadur /’go ann/)

r. gôannach (distagadur /’go annach/

 

Pajenn 291

goapaer ha goaper

r. gr (sl. kembraeg) G ; + mont a ran war ma goar = je vais doucement deuit war ho kwar = venez en prenant votre temps

r. grekaat

gobari, lemel mine, apparence

gobed f. gobelet ; + godet ; ancienne mesure de capacité

r. gôedenn (distagadur /’go edenn/), idem les suivants: gô-…

 

Pajenn 292

r. gôidigezh /’go idigezh/ ; gôiñ

+ gomgant -où m. = pneu (A. Boché)

+ gougompren = sous-entendre (A. Boché)

 

Pajenn 293

r. gorbl, émondes ; + vb. dic’horbli ñ = émonder

gore f.: molène + (plantenn) ; idem gore-wenn

r. gorerez f. = couveuse (abeille, poule, appareil)

 

Pajenn 294

goroerez + machine pl. ioù

gorre, + partie élevée ; ex.: Gorre-Hañveg = haut village d’Hañveg

 

Pajenn 295

- Diforc’het e vez gouarn # gouvarn amañ dindan:

gouarn vb. = garder, préserver ; observer une fête

gouarner m. -ien = gardien ; intendant

gouarnerezh m = garde, conservation

gouarnidigezh f = action de garder

+ gouarnasion f, G = garde

+ goudrouz = menace ; vb. menacer

goudrouzer = celui qui menace

gouvarn vb. = gouverner, diriger, régir, conduire

gouvarnamant m = gouvernement

gouvarner -ien = gouverneur

gouvarnerez f = gouvernante

gouvarnerezh m = gouvernement, direction

gouvarnal m = gouvernail

goudrenk adj. = aigrelet, + acidulé

gouel m. = fête + (que l’on célèbre)

gouel-berz m. -ioù = fête gardée, + d’obligation (Nedeleg, Yaou Bask, Gouel Maria Hanter Eost, Hollsent)

gouelec’h = désert (solitude)

 

Pajenn 296

goueliadenn= + réjouissance ; spécialement feu de joie

gouelig-dremm, lst. r. goueliaoùigoù-dremm

Gouel-Mikael + Gouel-Mikêl (K., G.)

r. gouelus, gouelvanus, lemel lamentable

gouenn f. + ur c’hi a-ouen = chien de race. Lemel espèce (sl. spesad g. -où)

gouennañ, lemel acclimater (sl. broelañ, broiañ)

gouennel adj., racial ; lemel ethnie (sl kenelel, < kenel gw., ethnie)

 

Pajenn 297

lemel gouennoniel, gouennoniezh, gouennoniezhel, gouennoniour, savet diwar gouenn = race ; netra da welout gant "ethnologie" hag all…

gouer f.: = ruisseau, + gover (G)

r. gouerous = revêche, + ronchon

gouez da + de l’avis de

gouezel "débile" de corps, faible (gwan), comme un petit enfant (Vallée, Ernault)

gouezeleg, + gouedezeleg

 

Pajenn 298

+ gouañv /gouiañv/ G = goañv

r. gouezoniezh: lemel science ; = + épistémologie (science de la connaissance)

r. gouezon, lemel ormes

gouezraden, polypodes + (espèces de fougères)

gougleze, + gouglezeñv G

gouhin g. = vagin

r. gouhin ; gouhinañ ; gouhinel ; gouhiner

goulach + (meuz)

 

Pajenn 299

+ goulavar (A. Boché) = suggestion

goulenn, = demande ; lemel question (sl. aters) ; demander, + en em c’houlenn =se demander

goulennadenn, + (une) demande, requête individuelle

goulennata, lemel interroger, + demander avec insistance

goulennataer, lemel interrogateur, + solliciteur

goulennataerezh, ger da lemel

goulenner, lemel interrogateur

lemel goulennidigezh

goulerc’hiñ, lemel atermoyer

r. goulïañ (diwar gouli-) ; goulïek ; goulïer ; goulïez ; goulïus

goullo + goulle G.

r. goullôadur, goullôenn, goullô

r. goullonter, -teriñgagnant

r. goulloadus = épuisable, vidable

gouloù, gouleier = goulaouier lst. G

goumon G. < goemon (Fav., J. Picoche) ; idem goemona, goemonaer

 

Pajenn 300

r. gounezerezh-douar = lemel agriculture ; = défrichage (douar gounezet diwar al lann pe ar c’hoadoù). Agriculture = kreskataerezh gw. (Albert Boché) ; kreskataerezh ed = culture du blé. Tous les mots concernant l’agriculture dérivés de gounid (défrichage) ne conviennent pas pour l’agriculture actuelle.

gounid, + douar gounid (terre de rapport) ; sl. atil (terre cultivée et fertile)

gounideg, lemel cultivateur ; + (un) bénéficiaire (Fav.)

gounidek adj. = bénéficiaire (Fav.)

+ gounidus = bénéfique, lucratif (Fav.), profitable (E. Ernault)

gounider = + gagneur ; par ext. Salarié. Lemel cultivateur ; = kreskataer -ien (A. Boché)

gounidigezh, gounidigezhel, lemel culture, agriculture (sl. gounezerezh-douar = défrichage). Kreskataerezh g. = culture, agriculture (A. Boché)

gounit vb. lemel cultiver (la terre, les plantes). Kreskata, kresketaat vb. = cultiver (faire pousser), Albert Boché.

• Diforc’hañ ar rakgerioù gou- (sous, sub-) ha gour- (sur, super-). Ils «sont actuellement confondus» (Vallée, 1931) ; «il faudrait tâcher de rétablir l’ordre». Kemmadur dre vlotaat goude gou- (goubenner, oreiller) ; «gour provoquait régulièrement la mutation aspirée» (Vallée), sk.: gourc’hemenn, commander.

gour = envie, jalousie ; rancune (da lemel ? Sl. gourvenn, gourventez...)

gour, … personne, rien (avec négation) ; + sk. gour ebet er sal

gourbezoud = noumène + (prederouriezh)

gourdad-you = trisaïeul (lemel bisaïeul)

 

Pajenn 301

r. gourdouaren douaren = petit-fils ; douarenez = petite-fille

gour- = (sur, super) indique une augmentation ; sk. gourdadoù = ancêtres

r. gourdrouz = réprimande ; vb. gronder, réprimander (lemel menace)

gourdrouzer = celui qui gronde

gouren = lutte + (sport)

gourenel = relatif au gouren (lutte bretonne)

gourenourel = relatif aux lutteurs (sport)

gourfenn + finale (sport, concours)

 

Pajenn 302

gourheol = parhélie + (astronomie)

gouriz-reun = cilice = (ceinture rugueuse portée par pénitence)

gourlas = avançon (pêche)

gourlost, coyau, chanlatte + (architecture)

r. gournij

 

Pajenn 303

r. gounijal

r. gouniz

r. gouronkediñ,  sl. kouronkañ (p.435)

goursez-dle = moratorium, + moratoire

r. gouvadez, gouvadeziñ

gourvamm-you = trisaïeule (lemel bisaïeule)

gourvezus da lemel ; + gourvezed

 

Pajenn 304

gousper  m. vêpres, + vêprée (moment de la journée)

+ goustivañ vb. = constiper (A. Boché)

r. goustred (sl. stred er c’h/Catolicon = [e:]

gouvidigezh da lemel, sl. gouizidigezh

gouyien, < distadadur ar gwenedeg + kerneveureg

+ gouzañvadus adj. = supportable (sens moral et physique).

gouzañvus, + qui supporte, > endurant (le fait d’endurer quelque chose de désagréable) ; gougemer louzoù = supporter des médicaments (M. Ménard) ; hael-spered = tolérance ; un den hael speredet = une personne tolérante (< Gonideg). Mais, ne convient pas pour le sens moderne français. Tolérance ? ; gouzañvusted –ded, tolérance ? Klask ur ger gwelloc’h §§§§§

gouzav = avertir, admonester, signifier (± kenteliañ)

gouzen, goudud (taol mouezh war /’zen/ pe /’dud/)

r. gouzïenn f., serein + (humidité du soir)

 

Pajenn 305

gouzifiad –où, lemel gouzifidi

gouziviad +-ed

+ goveg -où f. = fabrique (A. Boché)

+ govegañ vb. = fabriquer (A. Boché)

+ goveger -ien m. = fabriquant (A. Boché)

goveliañ, + govelat vb

grakal = coasser (lemel caqueter)

grakerezh =coassement (lemel caquetage)

 

Pajenn 306

grasperezh = action d’érafler ; lemel action d’effleurer

grataat = promettre ; lemel accorder, octroyer

graus = agissant ; lemel possible, réalisable

gravell, + (maladie)

+ graz f. = grée, montée (< latin grada)

gre V grez = + époque

+ greadus = faisable, réalisable

+ greadusted, -ter = faisabilité, possibilité

+ greantadeg f. = manufacture (A. Boché)

+ greantiezh f. = grande industrie (A. Boché)

+ greantva m., tachad greantiezhel/greanterezhel = zone industrielle (A. Boché)

+ greantiezhour -ien m. = (un) industriel (A. Boché)

grec’h = ciron + (loen bihan-tre)

grec’hier = grottes, cavernes (pl. de groc’h*)

r. gregach = jargon, baragouin ; gregaj = langue grecque (sl. gresianeg)

r. gregachiñ = jargonner, baragouiner ; bégayer ; parler grec = gregajiñ (sl. gresimañ)

 

Pajenn 307

greiañ = équiper + (un navire)

grelink, grelin + (fort cordage)

gremilh, saxifrage (qui brise la pierre)

grenn  + auge pour porc

greunier = grenier da lemmel (sl. grignol, solier, kalatrez)

 

Pajenn 308

greüs adj. = insatiable (G). Lemel faisable, possible

greüsted, -ter = da lemel ; sl. gradusted, -ter

grignouz = + SDF, klasker bara (en Oriant)

grilh, grillon ; lemel langouste ; sl. grilh-mor = langouste

grilhig-maen = grémil + (plante)

griñs = gruau + (céréale)

 

Page 309

r. grizwenn = grisâtre

Pajenn 310

gronnadur, siège + (d’une place forte)

groñs, sk. goulenn groñs

r. groz adj. grossier ; [o:] # gros f. = crosse [o]

Pajenn 311

guperer m., gypaète + (oiseau)

gwa interj. malheur à, + maudit ; sk. gwa me = malheur à moi, que je sois maudit

r. gwadgi distaget /gwatki/, skrivañ: gwadki (sandhi)

+ gwaegiñ = serrer, comprimer (e-giz sardin e-barzh ur voest)

 

Pajenn 312

+ gwalc’hadus = lavable

gwalc’hus, + lavant

Pajenn 313

+ gwallchoaz m., = mauvais choix

gwaller m. violateur + (de loi, de tombeau) ; violeur + (d’une personne)

 

Pajenn 314

gwallhunvre (lemel an ñ, < hun)

gwallimor, lemel colère

gwall-lakaat + mettre à mal ; lemel endommager

r. gwallskwer ; gwallskweriañ

gwallvrud, lemel mauvais bruit

gwar adj. doux, humble, + oisif

 

Pajenn 316

gwarezeler, r. protecteur

gwarezelour, protectionniste

gwarezour, protecteur ; ur sant gwarezour = un saint protecteur

r. gwarizïus

gwarzad,… deux boisseaux + (environ 10 litres x 2)

 

Pajenn 317

gwaskedenn f., coulis + (jus tiré d’un fruit, sk. gwaskedenn sivi)

gwaskell,… caveçon + (anneau qu’on met dans le nez de certains animaux pour les dompter)

 

Pajenn 318

gwastell f., + gwastilli pl.

gwaz f., + pl. gwizi

gwaz, tanaisie + (plantenn)

gwazh, sk. gwazh a-se evidout != tant pis pour toi !

 

Pajenn 319

gwazrudez f., + -der m. (sl ivez rusterioù)

gweg, + (plante)

gwaegañ = indisposer. + Favereau: coincer, compresser, confiner.

gwegr f., préceinte + (terme de marine)

 

Page 320

+ gweled-polis m. = descente de police

gwelien, + nourriture pour cochons, etc.

gwellaus, lemel perfectible ; +gwelladus = perfectible.

gwellausted f., -ter m., lemel perfectibilité = gwelladuster m., -ted f.

 

Pajenn 321

gwelloc’h, lemel gwelloc’h-gwellañ = fazi ! Faire voir, tendre, + sk: gwel din da zorn  = montre-moi ta main.

Gweltaz, lemel ar -w- = Geltaz (sl. Lokeltaz)

r. gweladus = visible

r. gweladusted, -ter = visibilité

gwendr sl. gouentl

 

Pajenn 322

gwenn a., + saint, sacré

gwenn m., + cible = gwenn-bal (A. Boché)

gwenn-baian a. aubère + (robe de cheval blanc et rouge)

r. gwennted, -ter

gwennel, + lst. gwennili

gwenno a. fantasque ; capricieux ; volage

gwent = vent + (en poésie)

 

Pajenn 323

gwentskamm sl. gwerenn-dal = pare-brise

gweñv- V. goueñv (G)

+ goueñvidigezh = flétrissure

+ goueñvañ = flétrir

r. gwerc’hted

+gwered m. = humus (< kerneveureg kozh) (A. Boché)

+ gwerell f. = vitrail

 

Pajenn 324

gwerinier pl. de gwerenn + (verre)

 

Pajenn 325

gwerrousin, colophane + (résine de Colophon)

gwersaat = versifier, mettre en vers

gwerzaouriezh = étude (et non science) de la poésie

gweüs = lemel flexible

+ gweadus = flexible

 

Pajenn 326

r. gweadusted f., -ter m. = flexibilité (lemel gweüsted, -ter)

goezbouell (G)

gwezegell f., + gwezigenn = vessie

 

Pajenn 327

gwidre, lemel accès de mauvaise humeur ; +  sk. un taol gwidre

gwidreal, lemel être de mauvaise humeur ; + ruser

gwig, lemel village ; + = bourg ; sk. Gwitalmeze = ar vourc’h, Ploumalmeze = ar barrez, ar gumun

gwigad = bourgeois, + da lâret eo habitant du bourg ; lemel villageois

+ gwirded gw., -der g. = vérité ; Sl. gwirionez

gwiriañ = vérifier ; lemel valider, constater

 

Pajenn 330

gwiridigezh = sensibilité + douloureuse

gwiriegezh, lemel authentique. Sl. diles ag.= authentique ; dilested gw., -ter g. = authenticité (Imbourc’h

gwiriek = + valide ; lemel valable), authentique (sl. diles…)

gwirionded, -er, lemel réalité (sl. gwirvoud)

gwirvoudelezh = réalité abstraite (Imbourc’h) ; réalisme (philosophique)

gwisk, lemel surface

gwizien, pl. de gwaz + (oie)

 

Pajenn 331

gwrac’h,… étincelle (qui part avec éclat,  L’Armerie, G.)

gwrez, ouzhpennañ ur virgulenn goude (au figuré)

+ gwrezverker = thermomètre

gwriat vb.= coudre ; attacher ; ar sterioù all ?

gwriziennel adj. radical (yezhadur)

 

Pajenn 332

gwrizienn-ruz, garance (plante).

Date de dernière mise à jour : mercredi, 05 décembre 2018

Créer un site internet avec e-monsite - Signaler un contenu illicite sur ce site