T
Sinoù ha berradurioù
+ ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev) = ster
lem. lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet) G. Gwened
r. da reizhañ GU Gwened-Uhel
adj. anv-gwan T Treger
# disheñvelouzh ???pe §§§ da studiañ
-*-
T
Pajenn 697
Tablez g., table ou carton à jouer (damier, échiquier) ; dallage (Ernault). Lemel brelan…
tachenn, + (une) ferme (Imb.)
tadelour g. -ien, paternaliste (Imb.)
tadelouriezh gw. paternalisme
tad-kuñv g. bisaëul, arrière-grand-père
Pajenn 698
taerus ag. + chatouilleux (sens figuré)
tagañ vb, lemel dévorer ; étouffer, suffoquer (mougañ)
tagellus ag, lemel taquin (= heger, T.K.)
tagosenn gw. têtard (arbre étêté) = targosenn gw. -où ; targos g. -où (Fav.)
tagus ag. + qui étrangle
tagusadur g. + acrimonie (Fav.)
+ tailhadus ag. imposable
tailhañvb. Lemel jouer, contre-faire
Pajenn 699
takoner g., … savetier (cordonnier)
talañ ouzh/doc’h, + s’opposer à
talareg, lançon (anguille de sable), équille (poisson long et mince)
talbenn fronton ; lemel pignon (pignon a dalvez pignon ivez e brezhoneg)
talfasat, + ébaucher
talfasek ag. + renfrogné
talfaset-ruz ag. à la face enluminée ; sk. « La face enluminée du gros buveur », Taine
talgab g. faîtage d’un toit de chaume ; + tog [o:] faîtage # tok -où [o], chapeau
Pajenn 700
talm gw. fronde (arme ; = batalm) ; talm ar galon = le battement du cœur
talmad gw. coup de fronde ; + de tonnerre
talmer g. frondeur (soldat armé d’une fronde)
tal-ouzh-tal adv. vis-à-vis, + face-à-face
taltous ag. camard (nez camard = plat et écrasé)
talvoud g. valeur (morale)
talvoudegezh gw. valeur (morale)
talvoudek ag. lemel utile (sl. talvoudus) ; + valable
+ talvoudusted gw., -ter g. utilité
+ talvoudusterioù lst. des utilités (A. Boché)
tamallus ag. porté à blamer, + qui blâme
tamarisk (lemel an -l), tamaris
tamm g., tamm-pe-damm, + peu ou prou, plus ou moins ; tamm-ha-tamm petit à petit
Pajenn 701
tamouezer g. + tamiseur
tamponnus ag., + bileux
tan g. + fougueux ; tan zo ennañ
+ tanalus ag., inflammatoire
tanek ag. igné (qui a les qualités du feu)
tan-foueltr g. foudre < G.
tanijenn, lw q inflammation ; lemel enthousiasme
tanlec’h, feu sur la côte ; lemel fanal (fenell, terme de marine ; letern koad, Fav)
Pajenn 702
arnev + taol-arneñv (G) ; distaget [’arnu] a-wechoù (K.I.)
+ taol-biz-troad g., croche-pied ; + prise en gouren
taol-bourd, + fou rire (G)
taol-degouez , coup de hasard (hep -h) < A. Boché
taolennad,… paysage, vue (représentation)
Pajenn 703
taolet pp.de teurel ; taolañ vb. (K)
taol-flip + taol-fouet
taolidigezh gw. lancement (sens propre)
taol-kefridi: kefridi, kevredi < kev + rediñ sl. Fav.
taolva = bennva g. Cap Canaveral, < A. Boché
taouz, chênes verts = derv Spagn
Pajenn 704
taraz g. risque ; bout e taraz da = être en risque de, risquer, au risque de
taread g. partie (lieu)
tarentellenn gw., tarentelle (danse d’Italie)
tarentolenn, tarentulle (araignée)
+ tarlouch bigle, bigleux
+ tarlouchañ loucher
tarvkenn g.< A. Boché (kenn = peau)
Pajenn 705
tarzhañ, bezañ tarzhet e gof, avoir une hernie (tarzh-kof, hernie)
tarzheller homme qui se mêle d e l’ouvrage des femmes ; sl. kateller
tarzherezh-dent = skrign-dent, grincement de dents
tarzhus ag. = détonant ; lemel explosible
+ tarzhadus ag. = qui peut exploser
tasman, distagadur [tazman]
Pajenn 706
tasmant g. -où fantôme (= teuz g.)
+ tatouerezh, -adur m. = tatouage (A. Boché)
+ tatouiñ = tatouer (A. Boché)
tavañjer = tavañcher g. K. (< galleg devantier) ; = danter
tavarner –ien
techet pp.techet da, enclin à (en mauvaise part)
tec’h fuite (personne)
Pajenn 707
teiñ vb. couvrir d’un toit = toiñ (forme régulière, < toenn, toit)
teiser g. = gwiader, tisserand
tekniker -ien
Pajenn 708
temprañ = trempañ (p. 731)
r. temzti (e temzdi: z + d > t), émicerie (local)
Pajenn 709
tener ag. + fragile
tennad g., un tennad hent
tennañ, vb. …en em dennañ + se retirer, s’en sortir, s’en tirer
Pajenn 710
teñval = tiwel G (A. Boché)
teñvalglev ag. dur d’oreille ; hemañ zo skouarn moc’h (pobl)
Pajenn 711
teorïenn
teratologiezh gw. teratologie Etude des monstres, des formes exceptionnelles ; euzhvil -ed (loen) ; euzheg -où, être malformé.
termen, teurel t. = taolañ termen, ajourner, différer
Pajenn 712
termus, ag. hésitant ; haletant ; + geignant
terriñ, V. torriñ, torret agv.
terrupl,… + gaillard
testenn gw. lemel sujet d’un livre (sl. danvez)
testeni-studi g. certificat d’étude, diresis…(= santifikad < pobl)
teuc’h, lemel effacé (disklaer…)
Pajenn 713
teuc’hded gw. -der = teurc’hted, -ter
teuk ag. + maladroit
teurel = taolañ, taolet vb.
+ teurek -ed g. tique
teurk, parasite < turkeg (Deshayes), a-wechoù mesket gant teureg
teurkañ vb. + parasiter
teurvezout < Fav. avoir l’obligeabce de…
teuz, lemel démon
Pajenn 714
tevez g. (pis) a vefe dewez pe devez hervez Favereau.(sl. tezh = pis) = signe de la parturition chez la vache ; parturiente, amouillante
teveziñ ’vefe deveziñ
r. tevgroc’henneg
+ tezadus ag. corruptible
ti g. -er, -ez lst.
ti-azeuliñ, temple
Pajenn 715
tiersa g. tierce (heure canoniale = réglée par les canons de l’Eglise ; conforme à la règle)
+ tiforn g. fournil
+ ti-ged g. maison de guet
+ ti-gar = gare (local)
+ ti-hañv = maison de vacances
+ ti-koñvers = commerce
tilher g., tillac (pont supérieur d’un navire en bois)
+ ti-labour m. atelier d'artisan, petite entreprise (A. Boché)
r. timpr g. -où distaget /timpchoù/ gant brezhonegerien ar bobl
r. timpradur
r. timprañ
r. timpraouañ
r. timpraoueg
r. timpraouer
r. timprawour
r. timprawouriezh
r. timpr-kuitezañ
Page 716
tirenn gw. targe (petit bouclier du Moyen Age), bouclier
+ tiroid g. thyroïde (glande)
Pajenn 717
titich g. pipi (ober titich), langage enfantin
tizhout vb. atteindre ; parvenir (à)... Lemel tromper
to g. ; = toenn gw. ; mein-to (ardoise de toit) ; plouz to (chaume)
Pajenn 718
tog g. [o:] (un o hir eo), faîte, ; lemel chapeau (sl. tok). Sk. tog ar bern plouz
tok g. [o] (un o berr eo), chapeau ; lst. tokoù
tokad, plein un chapeau
r. togañ = couvrir d’un faîte, d’un chapiteau
tok-biñs ? (iskis) ; sl bouster, écrou
tok-brezel, casque
tokek ag. qui a un chapeau
toker chapelier
tokerezh chapellerie (local ;commerce)
tokhouarn casque
tokhouarnañ casquer
tok-kernek = tok uhel, haut-de-forme
tok-touseg champignon
t(a)olead contrée, secteur (Fav.)
tolp , tolpad g. masse, rassemblement (L’Arm.)
topadeg + meeting
toluen = toluène (hydrocarbure)
Pajenn 719
ton g. -ioù ton ; air (de musique) ;. pompe, apparat ; sk. war un ton bras
tonkad g. destin (divinité ou volonté divine qui règle d’une manière fatale les évènements futurs) ; sort (puissance qui préside aux évènements dont la cause ne peut être déterminée) T.K.
tonkadur , destination, destinée, hervez Favereau…(sl. tonkañ)
tonkañ vb., destiner ; tonket eo da gement dén zo mervel (E. Ernault) ; emploi discutable au sens de prédestiner (raktonkañ). Destination, destinée (en morale ou religion) = vocation personnelle en vertu d’une exigence intérieure: finvezelezh a-ziabarzh (finalité interne d'un être, celle qui pour fin l'être lui-même ; ex. la finalité des cinq sens, c'est la perception du monde extérieur). Seul sens philosophiquement acceptable. Les termes destin, destinée, prédestination, etc relèvent plus de la littérature que de la philosophie. T.K.
topaz g. topaze (minéralogie)
Pajenn 720
toponimiezh gw. = lec’hanvadurezh gw.
tor [o:], panse, bedaine…
torchad-ognon, caïeu/cayeu (bulbe secondaire chez certaines plantes)
torchenn gw., coussin ; + dessous de plat ; tas (un dorchenn avaloù chistr)
+ torkul g., cagneux ; torkulez gw. cagneuse
torkuliñ vb. éculer (déformer ; user en déformant le talon)
torosennad gw. chute, da lemmel
Pajenn 721
torret, pp. de terriñ / torriñ
torr-gouzoug g. casse-cou (ul lec’h, un dra dañjerus,…)
torr-moger g. pariétaire (plantenn)
+ tortal vb., hésiter ; n’eus ket da dortal
torzh gw. tourte (baraenn ront ; un dorzh bara, hep kemmadur) ; lemel miche (mouchenn gw.)
+ torzhellalc’hwez (> doralc’hwez), torzhell = serrure (A. Boché)
+ torzhellalc’hezerez, serrurerie ; torzhellerezh g. (A. Boché)
+ torzheller = serrurier (A. Boché)
Pajenn 722
tostenn gw., rôtie Greg. (tranche de pain rôtie ou grillée) ; + toast
touell [twƐl], leurre, illusion ; > faux semblant
Pajenn 723
+ toufouliañ, troubler (sl. trafouilhañ, strafuilhañ)
tougn (L) = togn (K)
touinell distaget /tou-i-nel/
toull-añtre (distagadur)
toull-dar, trou d’évier
toull-digor, da lemel (entrée = digor, toull-dor, añtre ; orifice = toull, toullig)
toulled g. tolet (tige en forme de U servant à maintenir un aviron)
Pajenn 724
toullenn , vallon ; + bourrier (G)
toullgof, evit hernie, da lemel (diresis). Hernie = avelenn (pobl)
+ toull-karn, constipé (T.K., Kerne)
toull-kurun, cratère
toull-kuzh, cachette (er c’hoari-koukou)
toull-malgudenn, salière de cheval (enfoncement au-dessus des yeux des vieux chevaux)
toun, da lemel (n’eus ket eus an distagur-se) = ton (thon, pesk)
r. toneta vb. pêcher le thon
r. tonetaer pêcheur de thons
toupinañ, écornifler (grapiller, rafler aux dépens d’autrui)
toupiner, écornifleur (pique-assiette)
Pajenn 725
tourc’h, verrat ; + débauché
tourjounañ = trechoniñ (< trechon, trichin), p.727
+ tourlonkañ = avaler de travers (A. Boché)
tournez ag., tournois ; sk. an tournez diwezhañ
+ tourter g.-ioù, bulldozer
tourz g., bélier = maout (anavezetoc’h)
tous g. + bûche de Noël (E. Ernault)
Pajenn 726
tra g. -où ; > traezenn gw., traezoù lst. = objet ; traezennoù = quelques objets
traanver (terme concret ?) , diresis, da lemel. Concret = fetis ; danvezel)
trakulier g. croupière (harnais passant sous la croupe du cheval)
tranked g. pièce de bois servant de landier (gros chenet de cuisine en fer) ; + planchette à pain
trank(l) g. galetas de décharge pour les objets inutiles du ménage (E. Ernault)
Page 727
trantell, + caillibotis
traoñ, bas ; traonienn pe traoñienn, hervez Favereau
r. travelgen = trevellgen g. < trevell: travail, labeur, peine (p.735)
Date de dernière mise à jour : mercredi, 24 janvier 2024