T

Sinoù ha berradurioù

 

+                     ouzhpennañ (skrivet gant lizherennoù tev)               =          ster

lem.                 lemel kuit (skrivet gant lizherennoù stouet)              G.        Gwened

r.                     da reizhañ                                                                   GU      Gwened-Uhel

adj.                  anv-gwan                                                                   T          Treger

#                      disheñvelouzh                                                ???pe §§§       da studiañ

 

-*-

 

T

Pajenn 697

Tablez g., table ou carton à jouer (damier, échiquier) ; dallage (Ernault). Lemel brelan…

tachenn, + (une) ferme (Imb.)

tadelour g. -ien, paternaliste (Imb.)

tadelouriezh gw. paternalisme

tad-kuñv g. bisaëul, arrière-grand-père

 

Pajenn 698

taerus ag. + chatouilleux (sens figuré)

tagañ vb, lemel dévorer ; étouffer, suffoquer (mougañ)

tagellus ag, lemel taquin  (= heger, T.K.)

tagosenn gw. têtard (arbre étêté) = targosenn gw. -où ; targos g. -où (Fav.)

tagus ag. + qui étrangle

tagusadur g. + acrimonie (Fav.)

+ tailhadus ag. imposable

tailhañvb. Lemel jouer, contre-faire

 

Pajenn 699

takoner g., … savetier (cordonnier)

talañ ouzh/doc’h, + s’opposer à

talareg, lançon (anguille de sable), équille (poisson long et mince)

talbenn fronton ; lemel pignon (pignon a dalvez pignon ivez e brezhoneg)

talfasat, + ébaucher

talfasek ag. + renfrogné

talfaset-ruz ag. à la face enluminée ; sk. « La face enluminée du gros buveur », Taine

talgab g. faîtage d’un toit de chaume ; + tog [o:] faîtage # tok -où [o], chapeau

 

Pajenn 700

talm gw. fronde (arme ; = batalm) ; talm ar galon = le battement du cœur 

talmad gw. coup de fronde ; + de tonnerre

talmer g. frondeur (soldat armé d’une fronde)

tal-ouzh-tal adv. vis-à-vis, + face-à-face

taltous ag. camard (nez camard = plat et écrasé)

talvoud g. valeur (morale)

talvoudegezh gw. valeur (morale)

talvoudek ag. lemel utile (sl. talvoudus) ; + valable

+ talvoudusted gw., -ter g. utilité

+ talvoudusterioù lst. des utilités (A. Boché)

tamallus ag. porté à blamer, + qui blâme

tamarisk (lemel an -l), tamaris

tamm g.,  tamm-pe-damm, + peu ou prou, plus ou moins ; tamm-ha-tamm petit à petit

 

Pajenn 701

tamouezer g. + tamiseur

tamponnus ag., + bileux

tan g. + fougueux ; tan zo ennañ

+ tanalus ag., inflammatoire

tanek ag. igné (qui a les qualités du feu)

tan-foueltr g. foudre < G.

tanijenn, lw q inflammation ; lemel enthousiasme

tanlec’h, feu sur la côte ; lemel fanal (fenell, terme de marine ; letern koad, Fav)

 

Pajenn 702

arnev + taol-arneñv (G) ; distaget [’arnu] a-wechoù (K.I.)

+ taol-biz-troad g., croche-pied ; + prise en gouren

taol-bourd, + fou rire (G)

taol-degouez , coup de hasard (hep -h) < A. Boché

taolennad,… paysage, vue (représentation)

 

Pajenn 703

taolet pp.de teurel ; taolañ vb. (K)

taol-flip + taol-fouet

taolidigezh gw. lancement (sens propre)

taol-kefridi: kefridi, kevredi < kev + rediñ sl. Fav.

taolva = bennva g. Cap Canaveral, < A. Boché

taouz, chênes verts = derv Spagn

 

Pajenn 704

taraz g. risque ; bout e taraz da = être en risque de, risquer, au risque de

taread g. partie (lieu)

tarentellenn gw., tarentelle (danse d’Italie)

tarentolenn, tarentulle (araignée)

+ tarlouch bigle, bigleux

+ tarlouchañ loucher

tarvkenn g.< A. Boché (kenn = peau)

 

Pajenn 705

tarzhañ, bezañ tarzhet e gof, avoir une hernie (tarzh-kof, hernie)

tarzheller homme qui se mêle d e l’ouvrage des femmes ; sl. kateller

tarzherezh-dent = skrign-dent, grincement de dents

tarzhus ag. = détonant ; lemel explosible

+ tarzhadus ag. = qui peut exploser

tasman, distagadur [tazman]

 

Pajenn 706

tasmant g. -où fantôme (= teuz g.)

+ tatouerezh, -adur m. = tatouage (A. Boché)

+ tatouiñ = tatouer (A. Boché)

tavañjer = tavañcher g. K. (< galleg devantier) ; = danter

tavarner –ien

techet pp.techet da,  enclin à (en mauvaise part)

tec’h fuite (personne) 

 

Pajenn 707

teiñ vb. couvrir d’un toit = toiñ (forme régulière, < toenn, toit)

teiser g. = gwiader, tisserand

tekniker -ien

 

Pajenn 708

temprañ = trempañ (p. 731)

r. temzti (e temzdi: z + d > t), émicerie (local)

 

Pajenn 709

tener ag. + fragile

tennad g., un tennad hent

tennañ, vb. …en em dennañ + se retirer, s’en sortir, s’en tirer

 

Pajenn 710

teñval = tiwel G (A. Boché)

teñvalglev ag. dur d’oreille ; hemañ zo skouarn moc’h (pobl)

 

Pajenn 711

teorïenn

teratologiezh gw. teratologie Etude des monstres, des formes exceptionnelles ; euzhvil -ed (loen) ; euzheg -où, être malformé.

termen, teurel t. = taolañ termen, ajourner, différer

 

Pajenn 712

termus, ag. hésitant ; haletant ; + geignant

terriñ, V. torriñ, torret agv.

terrupl,… + gaillard

testenn gw. lemel sujet d’un livre (sl. danvez)

testeni-studi g. certificat d’étude, diresis…(= santifikad < pobl)

teuc’h, lemel effacé (disklaer…)

 

Pajenn 713

teuc’hded gw. -der = teurc’hted, -ter

teuk ag. + maladroit

teurel = taolañ, taolet vb.

+ teurek -ed g. tique

teurk, parasite < turkeg (Deshayes), a-wechoù mesket gant teureg

teurkañ vb. + parasiter

teurvezout < Fav. avoir l’obligeabce de…

teuz, lemel démon

 

Pajenn 714

tevez g. (pis) a vefe dewez pe devez hervez Favereau.(sl. tezh = pis) = signe de la parturition chez la vache ; parturiente, amouillante

teveziñ ’vefe deveziñ

r. tevgroc’henneg

+ tezadus ag. corruptible

ti g. -er, -ez lst.

ti-azeuliñ, temple

 

Pajenn 715

tiersa g. tierce (heure canoniale = réglée par les canons de l’Eglise ; conforme à la règle)

+ tiforn g. fournil

+ ti-ged g. maison de guet

+ ti-gar = gare (local)

+ ti-hañv = maison de vacances

+ ti-koñvers = commerce

tilher g., tillac (pont supérieur d’un navire en bois)

+ ti-labour m. atelier d'artisan, petite entreprise (A. Boché)

r. timpr g. -où distaget /timpchoù/ gant brezhonegerien ar bobl

r. timpradur

r. timprañ

r. timpraouañ

r. timpraoueg

r. timpraouer

r. timprawour

r. timprawouriezh

r. timpr-kuitezañ

 

Page 716

tirenn gw. targe (petit bouclier du Moyen Age), bouclier

+ tiroid g. thyroïde (glande)

 

Pajenn 717

titich g.  pipi (ober titich), langage enfantin

tizhout vb. atteindre ; parvenir (à)... Lemel tromper

to g. ; = toenn gw. ; mein-to (ardoise de toit) ; plouz to (chaume)

 

Pajenn 718

 

tog g. [o:] (un o hir eo), faîte, ; lemel chapeau (sl. tok). Sk. tog ar bern plouz

tok g. [o] (un o berr eo), chapeau ; lst. tokoù

tokad, plein un chapeau

r. togañ = couvrir d’un faîte, d’un chapiteau

tok-biñs ? (iskis) ; sl bouster, écrou

tok-brezel, casque

tokek ag. qui a un chapeau

toker chapelier

tokerezh chapellerie (local ;commerce)

tokhouarn casque

tokhouarnañ casquer

tok-kernek = tok uhel, haut-de-forme

tok-touseg champignon

t(a)olead contrée, secteur (Fav.)

tolp , tolpad g. masse, rassemblement (L’Arm.)

topadeg + meeting

toluen = toluène (hydrocarbure)

 

Pajenn 719

ton g. -ioù ton ; air (de musique) ;. pompe, apparat ; sk. war un ton bras

tonkad g. destin (divinité ou volonté divine qui règle d’une manière fatale les évènements futurs) ; sort (puissance qui préside aux évènements dont la cause ne peut être déterminée) T.K.

tonkadur , destination, destinée, hervez Favereau…(sl. tonkañ)

tonkañ vb., destiner ; tonket eo da gement dén zo mervel (E. Ernault) ; emploi discutable au sens de prédestiner (raktonkañ). Destination, destinée (en morale ou religion) = vocation personnelle en vertu d’une exigence intérieure: finvezelezh a-ziabarzh (finalité interne d'un être, celle qui pour fin l'être lui-même ; ex. la finalité des cinq sens, c'est la perception du monde extérieur). Seul sens philosophiquement acceptable. Les termes destin, destinée, prédestination, etc relèvent plus de la littérature que de la philosophie. T.K.

topaz g. topaze (minéralogie)

 

Pajenn 720

toponimiezh gw. = lec’hanvadurezh gw.

tor [o:], panse, bedaine…

torchad-ognon, caïeu/cayeu (bulbe secondaire chez certaines plantes)

torchenn gw., coussin ; + dessous de plat ; tas (un dorchenn avaloù chistr)

+ torkul g., cagneux ; torkulez gw. cagneuse

torkuliñ vb. éculer (déformer ; user en déformant le talon)

torosennad gw. chute, da lemmel

 

Pajenn 721

torret, pp. de terriñ / torriñ

torr-gouzoug g. casse-cou (ul lec’h, un dra dañjerus,…)

torr-moger g. pariétaire (plantenn)

+ tortal vb., hésiter ; n’eus ket da dortal

torzh gw. tourte (baraenn ront ; un dorzh bara, hep kemmadur) ; lemel miche (mouchenn gw.)

+ torzhellalc’hwez (> doralc’hwez), torzhell = serrure (A. Boché)

+ torzhellalc’hezerez, serrurerie ; torzhellerezh g. (A. Boché)

+ torzheller = serrurier (A. Boché)

 

Pajenn 722

tostenn gw., rôtie Greg. (tranche de pain rôtie ou grillée) ; + toast

touell [twƐl], leurre, illusion ; > faux semblant

 

Pajenn 723

+ toufouliañ, troubler (sl. trafouilhañ, strafuilhañ)

tougn (L) = togn (K)

touinell distaget /tou-i-nel/

toull-añtre (distagadur)

toull-dar, trou d’évier

toull-digor, da lemel (entrée = digor, toull-dor, añtre ; orifice = toull, toullig)

toulled g. tolet (tige en forme de U servant à maintenir un aviron)

 

Pajenn 724

toullenn , vallon ; + bourrier (G)

toullgof, evit hernie, da lemel (diresis). Hernie = avelenn (pobl)

+ toull-karn, constipé (T.K., Kerne)

toull-kurun, cratère

toull-kuzh, cachette (er c’hoari-koukou)

toull-malgudenn, salière de cheval (enfoncement au-dessus des yeux  des vieux chevaux)

toun, da lemel (n’eus ket eus an distagur-se) = ton (thon, pesk)

r. toneta vb. pêcher le thon

r. tonetaer pêcheur de thons

toupinañ, écornifler (grapiller, rafler aux dépens d’autrui)

toupiner, écornifleur (pique-assiette)

 

Pajenn 725

tourc’h, verrat ; + débauché

tourjounañ = trechoniñ (< trechon, trichin), p.727

+ tourlonkañ = avaler de travers (A. Boché)

tournez ag., tournois ; sk. an tournez diwezhañ

+ tourter g.-ioù, bulldozer

tourz g., bélier = maout (anavezetoc’h)

tous g. + bûche de Noël (E. Ernault)

 

Pajenn 726

tra g. -où ; > traezenn gw., traezoù lst. = objet ; traezennoù = quelques objets

traanver (terme concret ?) , diresis, da lemel. Concret = fetis ; danvezel)

trakulier g. croupière (harnais passant sous la croupe du cheval)

tranked g. pièce de bois servant de landier (gros chenet de cuisine en fer) ; + planchette à pain

trank(l) g. galetas de décharge pour les objets inutiles du ménage (E. Ernault)

 

Page 727

trantell, + caillibotis

traoñ, bas ; traonienn pe traoñienn, hervez Favereau

r. travelgen = trevellgen g. < trevell: travail, labeur, peine (p.735)

Date de dernière mise à jour : mercredi, 24 janvier 2024

Créer un site internet avec e-monsite - Signaler un contenu illicite sur ce site

×